દિલ્હીમાં AQI 500ને પાર:12 કલાકમાં પ્રદૂષણ ‘ખૂબ ખરાબ’ થી ‘ભયજનક’ કેટેગરીમાં પહોંચ્યું; 10 સૌથી પ્રદૂષિત શહેરોમાં 4 યુપીના સામેલ

​​​​​​દિલ્હીમાં દર વર્ષની જેમ આ વર્ષે પણ દિવાળી પછી પ્રદૂષણ વધવાનો સિલસિલો ચાલુ રહ્યો છે. દિલ્હીનો AQI શનિવારે રાત્રે 9 વાગ્યે 327 નોંધાયો હતો, જે રવિવારે સવારે લગભગ 6 વાગ્યે 507 પર પહોંચ્યો હતો. 9 કલાકમાં, દિલ્હીની હવા ‘ખૂબ જ ખરાબ’ કેટેગરીમાંથી ‘ભયજનક’ કેટેગરીમાં પહોંચી ગઈ. હિન્દુસ્તાન ટાઈમ્સના અહેવાલ મુજબ, રવિવારે સવારે દિલ્હીમાં PM 2.5નું સ્તર પણ નોંધપાત્ર રીતે વધ્યું. આ વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) દ્વારા નિર્ધારિત ધોરણ કરતાં 65 ગણું વધુ નોંધાયું હતું. દિવાળીના બીજા દિવસે 1 નવેમ્બરે દિલ્હીનો સરેરાશ AQI 337 હતો. ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાના અહેવાલ મુજબ દિલ્હીમાં શનિવારે સવારે પવન ફૂંકાવાને કારણે એર ક્વોલિટીમાં સુધારો જોવા મળ્યો હતો, જો કે સાંજ સુધીમાં પવન ન હોવાથી પ્રદૂષણ વધવા લાગ્યું હતું. રવિવારે સવારે દેશના 10 સૌથી પ્રદૂષિત શહેરોમાં દિલ્હી ઉપરાંત ઉત્તર પ્રદેશના 4 અને હરિયાણાના 5 શહેરોનો સમાવેશ થાય છે. દિલ્હીમાં પ્રતિબંધ છતાં ફટાકડા ફોડવામાં આવ્યા દિલ્હી પ્રદૂષણ નિયંત્રણ સમિતિ (DPCC) એ 1 જાન્યુઆરી, 2025 સુધી ફટાકડા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. ફટાકડા બનાવવા, સંગ્રહ કરવા, વેચવા અને ઉપયોગ કરવા પર પ્રતિબંધ છે. તેમની ઓનલાઈન ડિલિવરી પર પણ પ્રતિબંધ મુકવામાં આવ્યો હતો, છતાં ફટાકડા થયા. ફટાકડાના કારણે દિલ્હીમાં AQI વધ્યો. 14 ઓક્ટોબરે દિલ્હીમાં ગ્રેપ-1 લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો. દિલ્હીનો એર ક્વોલિટી ઈન્ડેક્સ 200ને પાર કર્યા બાદ 14 ઓક્ટોબરે દિલ્હી એનસીઆરમાં ગ્રેપ-1 લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો. આ અંતર્ગત હોટલ અને રેસ્ટોરન્ટમાં કોલસા અને લાકડાના ઉપયોગ પર પ્રતિબંધ છે. કમિશન ઓફ એર ક્વોલિટી મેનેજમેન્ટે એજન્સીઓને જૂના પેટ્રોલ અને ડીઝલ વાહનો (BS-III પેટ્રોલ અને BS-IV ડીઝલ)ના સંચાલન પર કડક દેખરેખ રાખવાનો આદેશ આપ્યો છે. કમિશને એજન્સીઓને રસ્તાના બાંધકામ, નવીનીકરણ પ્રોજેક્ટ્સ અને જાળવણી પ્રવૃત્તિઓમાં એન્ટી સ્મોગ ગન, પાણીનો છંટકાવ અને ડસ્ટ રિપેલેંટ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ વધારવા માટે પણ કહ્યું છે. દાવો- દિલ્હીમાં 69% પરિવારો પ્રદૂષણથી અસરગ્રસ્ત છે
NDTV અનુસાર, ખાનગી એજન્સી લોકલ સર્કલ દ્વારા કરવામાં આવેલા સર્વેમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે દિલ્હી-NCRમાં 69% પરિવારો પ્રદૂષણથી અસરગ્રસ્ત છે. શુક્રવારે જાહેર કરાયેલા આ સર્વે રિપોર્ટમાં 21 હજાર લોકોના જવાબ હતા. તેમાં સામે આવ્યું છે કે દિલ્હી-એનસીઆરમાં 62% પરિવારોમાં, ઓછામાં ઓછા 1 સભ્યની આંખોમાં બળતરા થાય છે. તેમજ, 46% પરિવારોમાં, કોઈ સભ્ય શરદી અથવા શ્વાસ લેવામાં તકલીફથી પીડાય છે અને 31% પરિવારોમાં, એક સભ્ય અસ્થમાથી પીડિત છે. AQI શું છે અને તેનું હાઈ લેવલ કેમ જોખમી છે? AQI એક પ્રકારનું થર્મોમીટર છે. તે માત્ર તાપમાનને બદલે પ્રદૂષણ માપવાનું કામ કરે છે. આ સ્કેલ દ્વારા, હવામાં હાજર CO (કાર્બન ડાયોક્સાઇડ), ઓઝોન, NO2 (નાઇટ્રોજન ડાયોક્સાઇડ), PM 2.5 (પાર્ટિક્યુલેટ મેટર) અને PM 10 પ્રદૂષકોની માત્રા તપાસવામાં આવે છે અને શૂન્યથી 500 સુધીના રીડિંગમાં બતાવવામાં આવે છે. હવામાં પ્રદૂષણનું પ્રમાણ જેટલું વધારે છે, તેટલું AQI સ્તર વધારે છે. અને AQI જેટલો ઊંચો છે તેટલી હવા વધુ જોખમી છે. જો કે 200 અને 300 વચ્ચેનો AQI પણ ખરાબ માનવામાં આવે છે, પરંતુ સ્થિતિ એવી છે કે રાજસ્થાન, હરિયાણા, દિલ્હી અને ઉત્તર પ્રદેશના ઘણા શહેરોમાં તે 300થી ઉપર પહોંચી ગયો છે. આ વધતો AQI માત્ર એક નંબર નથી. આ આગામી બીમારીઓના ભયનો પણ સંકેત છે. PM શું છે, કેવી રીતે માપવામાં આવે છે? PM એટલે પાર્ટિક્યુલેટ મેટર. હવામાં રહેલા ખૂબ જ નાના કણો એટલે કે રજકણ તેમના કદથી ઓળખાય છે. 2.5 એ સમાન પાર્ટિક્યુલેટ મેટરનું કદ છે, જે માઇક્રોનમાં માપવામાં આવે છે. તેનું મુખ્ય કારણ ધુમાડો છે, જ્યાં પણ કંઈક સળગી રહ્યું છે તો સમજી લો કે PM2.5 ત્યાંથી ફેલાઈ રહ્યું છે. માનવીના માથા પર વાળની ​​ટોચનું કદ 50 થી 60 માઇક્રોન વચ્ચે હોય છે. આ તેનાથી પણ નાના 2.5 હોય છે. તે સ્પષ્ટ છે કે તેને આંખે પણ જોઈ શકતા નથી. હવાની ગુણવત્તા સારી છે કે નહીં તે માપવા માટે, PM2.5 અને PM10નું લેવલ જોવામાં આવે છે. હવામાં PM2.5 ની સંખ્યા 60 છે અને PM10ની સંખ્યા 100થી ઓછી છે, જેનો અર્થ છે કે હવાની ગુણવત્તા સારી છે. ગેસોલિન, ઓઈલ, ડીઝલ અને લાકડું બાળવાથી સૌથી વધુ PM2.5 ઉત્પન્ન થાય છે. પ્રદૂષણ સંબંધિત આ સમાચાર પણ વાંચો… હરિયાણા-પંજાબ સરકારને સુપ્રિમ કોર્ટની ચેતવણી, કહ્યું- કડક આદેશ આપવા મજબુર ન કરો દિલ્હીમાં વધી રહેલા વાયુ પ્રદૂષણ મામલે બુધવારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં સુનાવણી હાથ ધરવામાં આવી હતી. પંજાબ અને હરિયાણાના મુખ્ય સચિવો કોર્ટમાં હાજર થયા હતા. સુપ્રીમ કોર્ટે ખોટી માહિતી આપવા બદલ પંજાબ સરકારને ફટકાર લગાવી. સુપ્રીમ કોર્ટ પણ હરિયાણા સરકારની કાર્યવાહીથી સંતુષ્ટ જણાતી નથી.