CJI ચંદ્રચૂડ 10 નવેમ્બર, 2024ના રોજ નિવૃત્ત થશે, પરંતુ એ પહેલાં 8 નવેમ્બર સુપ્રીમ કોર્ટમાં તેમનો છેલ્લો કાર્યકારી દિવસ હતો. CJI ચંદ્રચૂડની વિદાય માટે ઔપચારિક બેંચ બેઠી, જેનું લાઈવ પ્રસારણ કરવામાં આવ્યું હતું. જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રા, જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલા ઉપરાંત વરિષ્ઠ વકીલો, 10 નવેમ્બરથી CJI તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળનાર જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના પણ તેમની સાથે જોડાયા હતા. જસ્ટિસ ખન્ના દેશના 51મા CJI હશે. જસ્ટિસ ચંદ્રચૂડને 13 મે, 2016ના રોજ અલાહાબાદ હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશમાંથી સીટિંગ જજ તરીકે સુપ્રીમ કોર્ટમાં બઢતી આપવામાં આવી હતી. તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન CJI ચંદ્રચૂડ 1274 બેંચનો ભાગ હતા. તેમણે કુલ 612 ચુકાદા લખ્યા. CJI ચંદ્રચૂડે સુપ્રીમ કોર્ટના વર્તમાન ન્યાયાધીશોમાં સૌથી વધુ ચુકાદાઓ લખ્યા છે. છેલ્લા દિવસે પણ તેમણે 45 કેસની સુનાવણી કરી હતી. CJI ચંદ્રચૂડનાં 2 વર્ષના કાર્યકાળના મુખ્ય નિર્ણયોમાં કલમ 370, રામ જન્મભૂમિ મંદિર, વન રેન્ક-વન પેન્શન, મદ્રેસા કેસ, સબરીમાલા મંદિર વિવાદ, ચૂંટણી બોન્ડની માન્યતા અને CAA-NRC જેવા નિર્ણયોનો સમાવેશ થાય છે. CJIનો છેલ્લો દિવસ, વકીલોની ટિપ્પણીઓ… એટર્ની જનરલ એ.આર. વેંકટરામણી: તમે ન્યાય અપાવવામાં સંપૂર્ણપણે નિષ્પક્ષ રહ્યા છો. અમે તમારી સામે ક્યારેય સંકોચ અનુભવ્યો નથી. અમને હંમેશાં વિશ્વાસ રહ્યો છે કે અમે અમારો કેસ તમારી સમક્ષ સંપૂર્ણ રીતે રજૂ કર્યો છે. આ ન્યાયિક પરિવારના નેતા તરીકે તમે હંમેશાં સ્ટેન્ડ લીધું. તમે 5 C માટે જાણીતા થશો. Calm (શાંત), Cool (ધૈર્યવાન), Composed(ઠંડા મગજવાળા), ન તો critical (આલોચનાત્મક) અને ન તો condemning (નિંદા કરનાર). સુપ્રીમ કોર્ટ બાર એસોસિયેશનના પ્રમુખ કપિલ સિબ્બલ: સુપ્રીમ કોર્ટમાં મારાં 52 વર્ષના કાર્યકાળમાં મેં ક્યારેય કોઈ જજને આટલી ધીરજ સાથે જોયા નથી. તમે દેશના એવા સમુદાયો સુધી પહોંચ્યા કે જેઓ પહેલાં જોયા-સાંભળ્યા નહોતા. તમે તેમને કોર્ટમાં લાવ્યા અને કહ્યું કે ન્યાય શું છે. જ્યારે કોર્ટ અશાંતિથી ભરેલી હતી ત્યારે તમારા પિતા CJI હતા. જ્યારે મુદ્દાઓ અશાંત હોય ત્યારે તમે અહીં આવ્યા છો. અભિષેક મનુ સિંઘવી: તમે સુનાવણી દરમિયાન અમને આઈપેડનો ઉપયોગ કરવાનું શીખવ્યું, ઓછામાં ઓછું મને એ વિશે જાણ થઈ. તમારો જુવાન દેખાવ અમને વૃદ્ધાનો અનુભવ કરાવે છે. ઓછામાં ઓછું અમને એનું રહસ્ય કહો. વરિષ્ઠ વકીલ: તમારા જુવાન દેખાવનું રહસ્ય યોગ છે. જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાએ કહ્યું- તેમણે મારા કામને સરળ અને મુશ્કેલ બંને બનાવી દીધું છે. સરળ, કારણ કે ત્યાં ઘણી ક્રાંતિઓ થઈ છે અને મુશ્કેલ, કારણ કે હું તેમની બરાબરી કરી શકતો નથી, તેઓ કાયમ માટે ચૂકી જશે. તેના યંગ લુકની ચર્ચા અહીં જ નહીં વિદેશમાં પણ થાય છે. ઓસ્ટ્રેલિયામાં ઘણા લોકો મારી પાસે આવ્યા અને પૂછ્યું કે તેમની ઉંમર કેટલી છે. CJI DY ચંદ્રચૂડનો કાર્યકાળ, 6 પોઈન્ટ 1. CJI બનનાર એકમાત્ર પિતા-પુત્રની જોડી
જસ્ટિસ ચંદ્રચૂડના પિતા યશવંત વિષ્ણુ ચંદ્રચૂડ દેશના 16મા CJI હતા. તેમનો કાર્યકાળ 22 ફેબ્રુઆરી 1978થી 11 જુલાઈ 1985 સુધી એટલે કે લગભગ 7 વર્ષ સુધી ચાલ્યો હતો. પિતાની નિવૃત્તિના 37 વર્ષ બાદ આ જ પોસ્ટ પર બેઠા છે. જસ્ટિસ ચંદ્રચૂડે SCમાં તેમના પિતાના બે મોટા નિર્ણયોને પણ પલટી દીધા છે. 2. સુપ્રીમ કોર્ટ બની સૌથી હાઇટેક
CJI ચંદ્રચૂડના કાર્યકાળ દરમિયાન કોર્ટ વધુ હાઈટેક બની હતી. એમાં ઈ-ફાઈલિંગ, પેપરલેસ સબ્મિશન, પેન્ડિંગ કેસ માટે વ્હોટ્સએપ અપડેટ્સ, ડિજિટલ સ્ક્રીન, વાઈ-ફાઈ કનેક્ટિવિટી, એડવાન્સ્ડ વીડિયો-કોન્ફરન્સિંગ, પેન્ડિંગ કેસનું લાઈવ ટ્રેકિંગ, તમામ કોર્ટ રૂમમાંથી લાઈવ સ્ટ્રીમિંગમાં સુધારાનો સમાવેશ થાય છે. 4. લોગો અને ન્યાયની દેવીનું સ્વરૂપ બદલ્યું
CJI DY ચંદ્રચૂડે સુપ્રીમ કોર્ટની લાઇબ્રેરીમાં ‘લેડી ઓફ જસ્ટિસ’ બનાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો. એનો હેતુ એ સંદેશ આપવાનો છે કે દેશમાં કાયદો આંધળો નથી અને એ સજાનું પ્રતીક નથી. આ ઉપરાંત 1 સપ્ટેમ્બરના રોજ જિલ્લા ન્યાયતંત્રની રાષ્ટ્રીય પરિષદના સમાપન કાર્યક્રમમાં સુપ્રીમ કોર્ટના ધ્વજ અને પ્રતીકનું પણ વિમોચન કરવામાં આવ્યું હતું. 5. રજાઓનું કેલેન્ડર બદલાયું
સુપ્રીમ કોર્ટમાં ઉનાળાના વેકેશનને બદલે આંશિક કોર્ટ વર્કિંગ ડે શબ્દનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે. નવા કેલેન્ડર મુજબ આ વર્ષે આ સમયગાળો 26 મે 2025થી 14 જુલાઈ 2025 સુધીનો રહેશે. નવા નિયમો હેઠળ વેકેશન જજને જજ કહેવામાં આવશે. રવિવાર સિવાય 95 દિવસથી વધુ રજા રહેશે નહીં. અગાઉ આ સંખ્યા 103 હતી. 6. ન્યાયાધીશોની બેઠક ખુરસીઓ બદલાઈ
બ્રિટનમાં એક કાર્યક્રમ દરમિયાન એક વ્યક્તિએ પૂછ્યું કે સુપ્રીમ કોર્ટમાં જજોની બેંચની ખુરસીઓ એકસરખી કેમ નથી, એટલે કે તેમની પાછળના આરામની ઊંચાઈ શા માટે અલગ પડે છે? જ્યારે CJI ભારત પરત ફર્યા ત્યારે તેમણે સૌથી પહેલા સુપ્રીમ કોર્ટના જાળવણીની દેખરેખ રાખતા રજિસ્ટ્રી ઓફિસરને આ અંગે જાણ કરી અને ફેરફારો માટે સૂચના આપી. CJI ચંદ્રચૂડની લોકપ્રિય તસવીરો… ચંદ્રચૂડનો પરિવાર પેશ્વાના શાસન દરમિયાન શક્તિશાળી હતો મહારાષ્ટ્રના કંહેરસરના ખેડ ગામમાં મુખ્ય ન્યાયાધીશ ચંદ્રચૂડના પૂર્વજોનો પૈતૃક મહેલ છે. એનું નામ ચંદ્રચૂડ વાડા છે. એ સાડા ત્રણ એકરમાં ફેલાયેલો છે. ચંદ્રચૂડના પૂર્વજ પેશ્વા રાજમાં ખૂબ શક્તિશાળી હતા. તેમના દરબારીઓ હતા. ભીમા કોરેગાંવમાં તેમની સત્તા હતી. તાજેતરમાં જ CJI પણ તેમના ગામમાં એક કાર્યક્રમમાં હાજરી આપવા ગયા હતા. જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના સુપ્રીમ કોર્ટના 51મા ચીફ જસ્ટિસ હશે જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના સુપ્રીમ કોર્ટના 51મા ચીફ જસ્ટિસ હશે. CJI DY ચંદ્રચૂડે તેમના નામની સરકારને ભલામણ કરી હતી. જોકે તેમનો કાર્યકાળ માત્ર 6 મહિનાનો રહેશે. 64 વર્ષીય જસ્ટિસ ખન્ના 13 મે, 2025ના રોજ નિવૃત્ત થશે. સુપ્રીમ કોર્ટના જજ તરીકે જસ્ટિસ ખન્નાએ 65 ચુકાદા લખ્યા છે. આ સમયગાળા દરમિયાન તેઓ લગભગ 275 બેંચનો ભાગ રહ્યા છે. સુપ્રીમ કોર્ટના જજ બનતાં પહેલાં તેઓ 14 વર્ષ સુધી દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં જજ હતા. તેમને 2019માં સુપ્રીમ કોર્ટમાં નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. આ સમાચાર પણ વાંચો… AI વકીલને જોતાં જ નવાઈ પામ્યા ચીફ જસ્ટિસ: અસલી વકીલ જેવા જ એક્સપ્રેશન, મૃત્યુદંડ પર જવાબ સાંભળતાં જ CJI હસી પડ્યા ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચૂડ 10 નવેમ્બરે નિવૃત્ત થઈ રહ્યા છે. ગુરુવારે CJI ચંદ્રચૂડે આર્ટિફિશિયલ ઈન્ટેલિજન્સ (AI) દ્વારા બનાવેલા વકીલની પૂછપરછ કરી હતી. AIના વકીલે આનો જવાબ એ જ અભિવ્યક્તિ સાથે આપ્યો જેવો અસલી વકીલ કોર્ટમાં આપે છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં નેશનલ જ્યુડિશિયલ મ્યુઝિયમ અને આર્કાઇવના ઉદ્ઘાટન દરમિયાન CJIએ AI વકીલને પૂછ્યું- શું ભારતમાં મૃત્યુદંડ બંધારણીય છે? સંપૂર્ણ સમાચાર વાંચો…
‘મેં કોઈને ઠેસ પહોંચાડી હોય તો માફ કરજો’:CJI ચંદ્રચૂડ લાસ્ટ વર્કિંગ ડે પર ભાવુક થયા, સિંઘવીએ કહ્યું- તમારા યંગ લુકનું રહસ્ય તો જણાવો
