દેશમાં રુશવતખોરી અને અમેરિકામાં દરોડા:અદાણી કેસ પાછળ સંજય વાધવા અને તેજલ શાહ આ બે ભારતીયની શું ભૂમિકા હશે?, આ મામલે હવે આગળ શું?

ભારતના બીજા સૌથી ધનિક વ્યક્તિ ગૌતમ અદાણી પર કોન્ટ્રાક્ટ મેળવવા માટે લાંચ આપવાનો આરોપ છે. આ આરોપ અમેરિકામાં લગાવવામાં આવ્યો છે. આ મામલામાં ન્યૂયોર્કની ફેડરલ કોર્ટે તેમની સામે ધરપકડ વોરંટ જાહેર કર્યું છે. ન્યૂયોર્ક કોર્ટમાં કરાર દાખલ કરવામાં આવ્યો છે. આ એક પ્રકારની ચાર્જશીટ છે. જેમાં અદાણી ગ્રુપના ચેરમેન ગૌતમ અદાણી, તેમના ભત્રીજા સાગર અદાણી સહિત 8 લોકોને આરોપી બનાવવામાં આવ્યા છે. આરોપ છે કે તેમણે ભારતમાં સોલાર એનર્જી કોન્ટ્રાક્ટ મેળવવા માટે સરકારી અધિકારીઓને 265 મિલિયન ડોલર એટલે કે લગભગ 2200 કરોડ રૂપિયાની લાંચની ઓફર કરી હતી. અમેરિકાના સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ કમિશન (SEC)એ આ આરોપ લગાવ્યો છે. અદાણી અને તેના સહયોગીઓએ આ કથિત લાંચ સરકારી અધિકારીઓને આપી હતી. કારણ કે તેઓને આગામી 20 વર્ષમાં આ પ્રોજેક્ટમાંથી લગભગ બે અબજ ડોલર એટલે કે લગભગ રૂ. 17 હજાર કરોડનો નફો થવાની અપેક્ષા હતી. સવાલ એ થાય છે કે પ્રોજેક્ટ ભારતનો હતો, ભારતીય અધિકારીઓને લાંચ આપવામાં આવી હતી તો અમેરિકામાં કેસ શા માટે? કારણ કે લાંચ આપવાની વાત અમેરિકન રોકાણકારોથી છુપાવવામાં આવી હતી. શું છે સમગ્ર મામલો?
આ સમગ્ર મામલો અદાણી ગ્રીન એનર્જી અને એઝ્યુર પાવર સાથે સંબંધિત છે. આ કેસ આ વર્ષે ઓક્ટોબરમાં ન્યૂયોર્ક કોર્ટમાં નોંધવામાં આવ્યો હતો. કરાર મુજબ, અદાણી ગ્રીન એનર્જીને ભારતની સરકારી કંપની સોલર એનર્જી કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (SECI)ને 12 GW સોલાર એનર્જી આપવાનો કોન્ટ્રાક્ટ મળ્યો હતો. તેમાંથી અદાણી ગ્રીન એનર્જી 8 GW અને એઝ્યુર પાવર 4 GW સપ્લાય કરશે. SECIએ આ વીજળી દેશની વીજ કંપનીઓને વેચવાની હતી, પરંતુ ખરીદદારો શોધી શક્યા ન હતા. આવી સ્થિતિમાં અદાણી અને તેના સહયોગીઓએ સરકારી અધિકારીઓને લાંચ આપી જેથી તેઓ SECI પાસેથી વીજળી ખરીદી શકે. આંધ્રપ્રદેશ, છત્તીસગઢ, ઓડિશા, તમિલનાડુ અને જમ્મુ-કાશ્મીરની પાવર કંપનીઓ સાથે ડીલ કરવામાં આવી હતી. આ કરારો હેઠળ, આંધ્રપ્રદેશ 2,000 મેગાવોટ, ઓડિશા 500 મેગાવોટ, છત્તીસગઢ 300 મેગાવોટ, તમિલનાડુ 1,000 મેગાવોટ અને જમ્મુ-કાશ્મીર 100 મેગાવોટની ખરીદી કરશે. આ તમામ કરાર ડિસેમ્બર 2021 થી ફેબ્રુઆરી 2022 વચ્ચે કરવામાં આવ્યા હતા. આ સમગ્ર કેસમાં કુલ આઠ આરોપીઓ છે. જેમાં ગૌતમ અદાણી, સાગર અદાણી, વિનીત જૈન, રણજીત ગુપ્તા, સિરિલ કેબનિસ, સૌરભ અગ્રવાલ, દીપક મલ્હોત્રા અને રૂપેશ અગ્રવાલનો સમાવેશ થાય છે. જાણો કથિત લાંચના બે કેસ વિશે
અમેરિકામાં અદાણી અને તેના સહયોગીઓ સામે કથિત લાંચના બે કેસ છે. FBI એક કેસની તપાસ કરી રહી છે. જ્યારે બીજો કેસ સિક્યોરિટી એક્સચેન્જ કમિશન દ્વારા હાથ ધરવામાં આવે છે. અદાણી અને તેના સહયોગીઓ સામે તપાસ કરનારાઓમાં પાંચ મહત્વના પાત્રો છે. તેમાંથી બે ભારતીયો પણ છે, જેઓ સિક્યોરિટી એક્સચેન્જ કમિશન સાથે સંકળાયેલા છે. કોણ છે એ બે ભારતીયો જે કરશે અદાણી કેસની તપાસ?
1. સંજય વાધવા: ભારતીય મૂળના અમેરિકન નાગરિક સંજય વાધવા SEC ના એન્ફોર્સમેન્ટ વિભાગના કાર્યકારી નિર્દેશક છે. આ વિભાગનું કામ ગુનેગારો સામે પગલાં લેવાનું અને જે રોકાણકારોને નુકસાન થયું છે તેમને તેમના નાણાં પાછા અપાવવાનું છે. વાધવાએ આ વર્ષે 11 ઓક્ટોબરે આ જવાબદારી સંભાળી હતી. વાધવાએ એક નિવેદનમાં કહ્યું હતું કે, કમિશન તેમના સિક્યોરિટીઝ કાયદાના ઉલ્લંઘન માટે વરિષ્ઠ કોર્પોરેટ અધિકારીઓ અને ડિરેક્ટર્સ સહિતની વ્યક્તિઓને ‘જોરદાર રીતે અનુસરવાનું અને તેમને જવાબદાર રાખવાનું ચાલુ રાખશે. કથિત મુજબ, ગૌતમ અને સાગર અદાણીએ અમેરિકી રોકાણકારોને ઓફરિંગ પ્રક્રિયા દ્વારા અદાણી ગ્રીન બોન્ડ ખરીદવા માટે પ્રેરિત કર્યા હતા જેણે માત્ર ખોટી રજૂઆત કરી હતી કે અદાણી ગ્રીન પાસે લાંચ-રૂશ્વત વિરોધી અનુપાલન કાર્યક્રમ છે, પરંતુ કંપનીના વરિષ્ઠ મેનેજમેન્ટે ચૂકવણી કે વચન આપ્યું ન હતું. સિરિલ કેબેન્સે યુએસ પબ્લિક કંપનીના ડિરેક્ટર તરીકે સેવા આપતાં અંતર્ગત લાંચ યોજનામાં ભાગ લીધો હતો. ફ્લોરિડા એટલાન્ટિક યુનિવર્સિટીમાંથી બેચલર ઓફ બિઝનેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન ગ્રેજ્યુએટ થયેલા વાધવાએ ન્યૂયોર્ક યુનિવર્સિટી સ્કૂલ ઓફ લોમાંથી ટેક્સેશનમાં LLM પણ કર્યું છે. તેમણે ટેક્સાસ સાઉથ કોલેજ ઓફ લો હ્યુસ્ટનમાંથી ડિગ્રી પણ મેળવી છે. LLM પૂર્ણ કર્યા પછી વાધવા 1996માં ટેક્સ એસોસિયેટ તરીકે કાહિલ ગોર્ડન અને રેન્ડેલ LLPમાં જોડાયા. ત્યાર બાદ તે 2000માં ટેક્સ એસોસિયેટ તરીકે સ્કેડન, આર્પ્સ, સ્લેટ, મેઘર અને ફ્લોમ LLP અને આનુષંગિકોમાં ગયા. તેઓ 2003 માં અમલીકરણ વિભાગમાં સ્ટાફ એટર્ની તરીકે યુએસ SECમાં જોડાયા અને બ્રાન્ચ ચીફ, આસિસ્ટન્ટ ડિરેક્ટર, માર્કેટ એબ્યુઝ યુનિટના ડેપ્યુટી ચીફ, એસોસિયેટ ડિરેક્ટર અને ન્યૂ યોર્ક પ્રાદેશિક કાર્યાલયના સિનિયર એસોસિયેટ ડિરેક્ટર સહિત અસંખ્ય હોદ્દા પર આગળ વધ્યા. આ પછી, તેમને 2021 માં એન્ફોર્સમેન્ટ વિભાગના ડેપ્યુટી ડાયરેક્ટર અને આ વર્ષે ઓક્ટોબરમાં 2024 માં એક્ટિંગ ડિરેક્ટર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. 2. તેજલ ડી. શાહ: SECની ન્યૂયોર્ક ઓફિસમાં એન્ફોર્સમેન્ટ ડિવિઝનના સહયોગી પ્રાદેશિક નિયામક છે. કથિત લાંચ આપવાની તપાસ તેજલ શાહની દેખરેખ હેઠળ થઈ રહી છે. તે 2014 થી SEC સાથે સંકળાયેલી છે. ગયા વર્ષે જ તેમને એસોસિયેટ ડિરેક્ટર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. દરમિયાન, અદાણી ગ્રીનમાં SECની તપાસ ન્યૂયોર્ક પ્રાદેશિક કાર્યાલયના નિકોલસ કારાસિમસ, સ્ટુઅર્ટ ગિલસન, ક્રિસ્ટોફર એમ કોલોરાડો અને એલિસન કોન દ્વારા હાથ ધરવામાં આવી રહી છે. શાહે કોર્નેલ યુનિવર્સિટીમાંથી પોલિસી એનાલિસિસ અને મેનેજમેન્ટમાં ડિગ્રી મેળવી છે, ત્યાર બાદ તેમણે ન્યૂયોર્ક યુનિવર્સિટીમાંથી લોનો અભ્યાસ કર્યો છે. તેઓ 2006 માં એસોસિયેટ તરીકે Cooley LLP માં જોડાયા હતા. શાહ પછી 2014 માં ડિવિઝન ઓફ એન્ફોર્સમેન્ટમાં સિનિયર કાઉન્સેલ તરીકે SECમાં ગયા, ત્યાર બાદ તેઓએ યુનિટમાં અન્ય પદ પણ સંભાળ્યા. મે-ઓગસ્ટ 2021 થી અધ્યક્ષની એન્ફોર્સમેન્ટ કાઉન્સેલ હતા, ત્યાર બાદ તેણીને એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટરના વરિષ્ઠ વિશેષ સલાહકાર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યાર બાદ તેણીને જાન્યુઆરી 2023 માં એસોસિયેટ પ્રાદેશિક નિયામક તરીકે નિમણૂક કરવામાં આવી હતી, જે પોસ્ટ તેઓ હાલમાં ધરાવે છે. આ મામલે હવે આગળ શું થશે?
અદાણી ગ્રુપે આ આરોપોને પાયાવિહોણા ગણાવીને ફગાવી દીધા છે. અદાણી ગ્રુપે એક નિવેદન જારી કરીને કહ્યું છે કે, અદાણી ગ્રીન એનર્જીના ડિરેક્ટરો પર લગાવવામાં આવેલા આરોપો પાયાવિહોણા છે. અદાણી ગ્રુપે કહ્યું છે કે તે કાનૂની કાર્યવાહી કરશે. કરાર આવતાની સાથે જ આરોપી વિરુદ્ધ ધરપકડ વોરંટ જારી કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં આરોપીએ પોતાનો કેસ પોતે અથવા વકીલ મારફત રજૂ કરવાનો હોય છે. કરાર આવ્યા પછી અદાણી અને તેના સહયોગીઓ તેને પડકારી શકે છે. જો અહીં રાહત ન મળે તો સુપ્રીમ કોર્ટમાં પણ જઈ શકે છે. કોર્ટે કથિત લાંચ કેસમાં આરોપીઓ પર ફોરેન કરપ્ટ પ્રેક્ટિસ એક્ટ (FCPA) લાદ્યો છે. જો આ કાયદા હેઠળ દોષિત ઠરે તો પાંચ વર્ષની જેલ અથવા દંડ અથવા બંને થઈ શકે છે.