દિલ્હી હાઈકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ સુપ્રીમ કોર્ટના જજ બનશે.:કોલેજિયમે ભલામણ કરી; જસ્ટિસ મનમોહન ઓલ ઈન્ડિયા સિનિયોરિટી લિસ્ટમાં બીજા ક્રમે છે

સુપ્રીમ કોર્ટ કોલેજિયમે ગુરુવારે દિલ્હી હાઈકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ મનમોહનને બઢતી આપવાની ભલામણ કરી હતી. તેઓ અખિલ ભારતીય સીનિયોરિટીની યાદીમાં બીજા ક્રમે આવે છે અને દિલ્હી હાઈકોર્ટના સૌથી સીનિયર જજ છે. સુપ્રીમ કોર્ટમાં જજોની કુલ 34 જગ્યાઓમાંથી 2 જગ્યાઓ હજુ પણ ખાલી છે. સુપ્રીમ કોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ સંજીવ ખન્નાની આ પહેલી કોલેજિયમ મીટિંગ હતી. ચીફ જસ્ટિસ ઉપરાંત કોલેજિયમમાં જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ, જસ્ટિસ સૂર્યકાંત, જસ્ટિસ હૃષિકેશ રોય અને જસ્ટિસ એએસ ઓકાનો સમાવેશ થાય છે. જસ્ટિસ મનમોહન જમ્મુ-કાશ્મીરના પૂર્વ રાજ્યપાલ જગમોહનના પુત્ર છે
જસ્ટિસ મનમોહનનો જન્મ 17 ડિસેમ્બર, 1962ના રોજ દિલ્હીમાં થયો હતો. તેઓ જમ્મુ અને કાશ્મીરના ભૂતપૂર્વ રાજ્યપાલ અને દિલ્હીના ભૂતપૂર્વ લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર જગમોહન મલ્હોત્રાના પુત્ર છે. જસ્ટિસ મનમોહને હિન્દુ કોલેજમાંથી ઈતિહાસમાં બીએ (ઓનર્સ)ની ડિગ્રી મેળવી છે. તેમણે 1987માં દિલ્હી યુનિવર્સિટીના લો સેન્ટરમાંથી એલએલબી કર્યું હતું. તેમણે સુપ્રીમ કોર્ટ અને દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં કાયદાની પ્રેક્ટિસ કરીને કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. આ દરમિયાન, તેમણે સિવિલ, ક્રાઈમ, બંધારણ, કરવેરા, ટ્રેડમાર્ક અને સેવાના કેસોમાં વકીલાત કરી હતી. જેમાં દાભોલ પાવર કંપની, હૈદરાબાદ નિઝામ જ્વેલરી ટ્રસ્ટ, ક્લેરિજ હોટલ વિવાદ, મોદી પરિવાર, ગુજરાત અંબુજા સિમેન્ટ સેલ્સ ટેક્સ કેસ અને ફતેહપુર સીકરી અતિક્રમણ જેવા હાઇ પ્રોફાઇલ કેસોનો સમાવેશ થાય છે. જસ્ટિસ મનમોહને દિલ્હી હાઈકોર્ટ અને સુપ્રીમ કોર્ટ બંનેમાં ભારત સરકાર માટે વરિષ્ઠ પેનલ એડવોકેટ તરીકે પણ સેવા આપી છે. તેમને 2003માં દિલ્હી હાઈકોર્ટ દ્વારા સીનિયર વકીલ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. જસ્ટિસ મનમોહનને માર્ચ 2008માં દિલ્હી હાઈકોર્ટના એડિશનલ જજ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા અને ડિસેમ્બર 2009માં તેમને કાયમી જજ તરીકે બઢતી આપવામાં આવી હતી. તેઓ 9 નવેમ્બર, 2023ના રોજ દિલ્હી હાઈકોર્ટના કાર્યકારી ચીફ જસ્ટિસ બન્યા અને 29 સપ્ટેમ્બર, 2024 ના રોજ ચીફ જસ્ટિસ તરીકે નિયુક્ત થયા. સુપ્રીમ કોર્ટ-હાઈકોર્ટના જજ બનાવવા માટે કોલેજિયમ સિસ્ટમ હાઈકોર્ટ અને સુપ્રીમ કોર્ટના ન્યાયાધીશોની પસંદગી માટે એક નિશ્ચિત પ્રક્રિયા છે, જેને સુપ્રીમ કોર્ટ કોલેજિયમ કહેવામાં આવે છે. તેમાં સુપ્રીમ કોર્ટના સૌથી સીનિયર જજો ભાગ લે છે. કેન્દ્ર તેની ભલામણો સ્વીકારે છે અને નવા CJI અને અન્ય જજોની નિમણૂક કરે છે. પરંપરા મુજબ સુપ્રીમ કોર્ટમાં અનુભવના આધારે સૌથી સીનિયર જજ ચીફ જસ્ટિસ બને છે. આ પ્રક્રિયા મેમોરેન્ડમ હેઠળ થાય છે, જેને MoP એટલે કે ‘​​​​​​​ મેમોરેન્ડમ ઑફ પ્રોસિજર ફોર ધ અપોઈન્ટમેન્ટ ઓફ સુપ્રીમ કોર્ટ’ કહેવામાં આવે છે. વર્ષ 1999માં પ્રથમ વખત MoP તૈયાર કરવામાં આવ્યું હતું. આ દસ્તાવેજ જજોની નિમણૂકની પ્રક્રિયામાં કેન્દ્ર, સુપ્રીમ કોર્ટ અને હાઈકોર્ટની જવાબદારીઓ નક્કી કરે છે. એમઓપી અને કોલેજિયમની વ્યવસ્થાને લઈને બંધારણમાં કોઈ જરૂરિયાત કે કાયદો બનાવવામાં આવ્યો નથી, પરંતુ જજોની નિમણૂક તેના હેઠળ કરવામાં આવી છે. જો કે, 1999માં MoP તૈયાર કરવામાં આવે તે પહેલાં જ, CJI પછી સૌથી સીનિયર જજને CJI બનાવવાની પરંપરા હતી. વર્ષ 2015માં, બંધારણમાં સુધારા દ્વારા નેશનલ જ્યુડિશિયલ એપોઇન્ટમેન્ટ કમિશન (NJAC)ની રચના કરવામાં આવી હતી, આ જજોની નિમણૂકમાં કેન્દ્રની ભૂમિકાને વધારવા માટે હતી, પરંતુ સુપ્રીમ કોર્ટે તેને ગેરબંધારણીય જાહેર કરી હતી. આ પછી, MoP પર વાતચીત ચાલુ રહી. ગયા વર્ષે પણ કેન્દ્ર સરકારે કહ્યું હતું કે MoPને હજુ અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવ્યું નથી. જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના દેશના 51માં ચીફ જસ્ટિસ બન્યા જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના 11 નવેમ્બરે દેશના 51માં ચીફ જસ્ટિસ બન્યા હતા. રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ તેમને શપથ લેવડાવ્યા હતા. ચીફ જસ્ટિસ ઓફ ઈન્ડિયા ડીવાય ચંદ્રચુડ 10 નવેમ્બરના રોજ નિવૃત્ત થયા હતા. જસ્ટિસ ખન્નાનો કાર્યકાળ માત્ર 6 મહિનાનો છે. 64 વર્ષીય જસ્ટિસ ખન્ના 13 મે, 2025ના રોજ નિવૃત્ત થશે. સુપ્રીમ કોર્ટના જજ તરીકે જસ્ટિસ ખન્નાએ 65 ચુકાદાઓ લખ્યા છે. આ દરમિયાન તેઓ લગભગ 275 બેન્ચમાં સામેલ રહ્યા છે. જસ્ટિસ સંજીવના કાકા જસ્ટિસ હંસરાજ ખન્ના પણ સુપ્રીમ કોર્ટમાં જજ હતા. જો કે, સીનિયર હોવા છતાં, ઈમરજન્સી મામલે ઈન્દિરા સરકારના વિરોધને કારણે તેમને ચીફ જસ્ટિસ બનાવવામાં આવ્યા ન હતા. તેમની જગ્યાએ જસ્ટિસ એમએચ બેગને CJI બનાવવામાં આવ્યા હતા. આના વિરોધમાં જસ્ટિસ હંસરાજે સુપ્રીમ કોર્ટના જજ પદેથી રાજીનામું આપી દીધું હતું.