સરકારે ગ્રોસ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ (જીડીપી)ની ગણતરી માટે આધાર વર્ષમાં ફેરફારની જાહેરાત કરી છે. તે હવે 2011-12 થી 2022-23 સુધી અપડેટ કરવામાં આવશે. આનો અર્થ એ થયો કે હવે સરકાર દેશની આર્થિક સ્થિતિ (GDP) જાણવા માટે નાણાકીય વર્ષ 2022-23 સાથે નવા ડેટાની તુલના કરશે. આ પદ્ધતિ જીડીપીનો સૌથી સચોટ અંદાજ આપશે. એક દાયકાથી વધુ સમય સુધી તેમાં કોઈ ફેરફાર થયો ન હતો. અગાઉ 2011-12માં સરકારે તેમાં ફેરફાર કર્યા હતા. આંકડા અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ મંત્રાલયના મંત્રી રાવ ઈન્દ્રજીત સિંહે સોમવારે રાજ્યસભામાં એક લેખિત જવાબમાં આ માહિતી આપી હતી. આ પરિવર્તનના પ્રોજેક્ટ પર સરકારે નેશનલ એકાઉન્ટ્સ સ્ટેટિસ્ટિક્સ (ACNAS) હેઠળ 26 સભ્યોની સલાહકાર સમિતિની રચના કરી છે, જેનું નેતૃત્વ વિશ્વનાથ ગોલ્ડર છે. આ સમિતિમાં કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો, ભારતીય રિઝર્વ બેંક, શિક્ષણવિદો અને સંશોધકોનો સમાવેશ થાય છે. આધાર વર્ષમાં ફેરફાર થવાથી શું બદલાશે? જીડીપી શું છે?
GDP એ અર્થતંત્રના સ્વાસ્થ્યને ટ્રેક કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાતા સૌથી સામાન્ય સૂચકાંકોમાંનું એક છે. જીડીપી ચોક્કસ સમયગાળામાં દેશની અંદર ઉત્પાદિત તમામ માલસામાન અને સેવાઓનું મૂલ્ય દર્શાવે છે. જેમાં દેશની સીમામાં ઉત્પાદન કરતી વિદેશી કંપનીઓ પણ સામેલ છે. જીડીપી બે પ્રકારના હોય
જીડીપી બે પ્રકારના હોય છે. વાસ્તવિક જીડીપી અને નોમિનલ જીડીપી. વાસ્તવિક જીડીપીમાં, માલ અને સેવાઓના મૂલ્યની ગણતરી પાયાના વર્ષના મૂલ્ય અથવા સ્થિર કિંમત પર કરવામાં આવે છે. હાલમાં જીડીપીની ગણતરી માટે આધાર વર્ષ 2011-12 છે. જ્યારે નજીવી જીડીપી વર્તમાન કિંમત પર ગણવામાં આવે છે. જીડીપીની ગણતરી કેવી રીતે થાય?
જીડીપીની ગણતરી કરવા માટે સૂત્રનો ઉપયોગ થાય છે. GDP=C+G+I+NX, અહીં C એટલે ખાનગી વપરાશ, G એટલે સરકારી ખર્ચ, I એટલે રોકાણ અને NX એટલે ચોખ્ખી નિકાસ. જીડીપીમાં વધઘટ માટે કોણ જવાબદાર?
જીડીપી વધારવા અથવા ઘટાડવા માટે ચાર મહત્વપૂર્ણ એન્જિન છે. પ્રથમ તમે અને હું છે. તમે જે ખર્ચો છો તે આપણા અર્થતંત્રમાં ફાળો આપે છે. બીજું ખાનગી ક્ષેત્રનો બિઝનેસ ગ્રોથ છે. તે જીડીપીમાં 32% ફાળો આપે છે. ત્રીજું છે સરકારી ખર્ચ. આનો અર્થ એ છે કે સરકાર માલ અને સેવાઓના ઉત્પાદન માટે કેટલો ખર્ચ કરી રહી છે. તે જીડીપીમાં 11% ફાળો આપે છે. અને ચોથું છે, ચોખ્ખી માંગ. આ માટે, ભારતની કુલ નિકાસને કુલ આયાતમાંથી બાદ કરવામાં આવે છે, કારણ કે ભારતમાં નિકાસ કરતાં વધુ આયાત છે, તેથી તેની અસર GPD પર નકારાત્મક છે.