એન્ટાર્કટિકામાં માઈનસ 40 ડિગ્રી તાપમાન, ચારેય બાજુ સેંકડો કિલોમીટર બરફ અને ઠંડો પવન. આ બધાની વચ્ચે 200 કિલોગ્રામની સ્લેજ (બરફમાં ખેંચવામાં આવતી ગાડી)ને ખેંચી રહેલી એક વ્યક્તિ. આ કોઈ ફિલ્મની કહાની નથી, પરંતુ એક વ્યક્તિની હિંમત અને પડકારને અપનાવનાર વ્યક્તિના જુસ્સાનું ઉદાહરણ છે. આ મિસાલ 40 વર્ષીય ઈન્ડો-અમેરિકન ભૂતપૂર્વ મરીન ઓફિસર અક્ષય અજય નાણાવટીએ કાયમ કરી છે. અક્ષય આ દિવસોમાં એવી દુર્ગલ યાત્રા પર નીકળ્યા છે, જેના વિશે વિચારતાં જ રુંવાટાં ઊભા થઈ જાય છે. અક્ષયે 8 નવેમ્બરના રોજ એન્ટાર્કટિકામાં 110 દિવસની ‘ધ ગ્રેટ ક્રોસિંગ’નામની એક એવી યાત્રા શરૂ કરી છે, જે તેઓ એકલાં જ પૂરી કરવાના છે. આ કોસ્ટ-ટુ-કોસ્ટ સ્કી અભિયાનમાં અક્ષય 400 પાઉન્ડ (181 કિલોગ્રામ) વજન ખેંચીને 1,700 માઇલ (2735.8 કિલોમીટર)નું અંતર કાપશે. જો તેઓ સફળ થાય છે, તો તેઓ કોઈપણ મદદ વિના એકલા પૃથ્વી પરના સૌથી ઠંડા, સૌથી સૂકા, તોફાની અને સૌથી નિર્જન ખંડને પાર કરનાર પ્રથમ વ્યક્તિ બનશે. ચાર વર્ષની સખત તાલીમ બાદ પ્રવાસ માટે તૈયાર થયા વ્યવસાયે આંત્રપ્રિન્યોર, સ્પીકર અને રાઇટર અક્ષયનું આ સાહસિક અભિયાન ચાર વર્ષની આકરી ટ્રેનિંગનું પરિણામ છે. જેમાં તેમણે શારીરિક ફિટનેસ સાથે માનસિક રીતે પણ પોતાની જાતને આ પડકાર માટે તૈયાર કર્યા છે. આ યાત્રા કોઈપણ પ્રકારે સરળ રહેશે નહીં. અક્ષયના પોલર મેટોર લાર્સ એબેસનનું કહેવું છે, આ અભિયાન એક ખૂબ જ મુશ્કેલ અને અનોખું ફિઝિકલ વર્ક છે, જેને અત્યાર સુધી કોઈએ એકલા હાથે પાર કર્યું નથી. આ યાત્રામાં માનસિક અને શારીરિક બંને રીતે દબાણ પડે છે, આ જ સૌથી મોટો પડકાર છે. 10 દિવસ સુધી એકલા રૂમમાં બંધ રહીને ટ્રેનિંગ લીધી એન્ટાર્કટિકાના ભારે હવામાન સિવાય અક્ષયને અન્ય એક પડકારનો સામનો કરવો પડશે. આ યાત્રા દરમિયાન તે લગભગ ચાર મહિના સુધી સંપૂર્ણપણે એકલા રહેશે. હકીકતમાં, એન્ટાર્કટિકાના એક ખૂણો જ્યાં પેન્ગ્વિન છે, તેને છોડીને બાકીના ભાગમાં જીવન નથી. આ અભિયાનની તાલીમ તેમના માટે સરળ ન હતી. સ્નો ટ્રેનિંગ દરમિયાન, નાણાવટીએ એન્ટાર્કટિકામાં એક્સેલ હેઇબર્ગ ગ્લેશિયર પર ચડતી વખતે ઠંડીને કારણે બે આંગળીઓના વેઢા ગુમાવી દીધા હતા. આ ઉપરાંત, તેમણે આત્યંતિક પરિસ્થિતિઓમાં શાંત રહેવા માટે સખત તાલીમ લેવી પડી હતી. તે 10 દિવસ સુધી એક નાનકડા અંધારા રૂમમાં સંપૂર્ણપણે એકલા રહ્યા. અક્ષય માટે આ પ્રવાસ તેના જીવનનું મિશન બની ગયું છે. તેઓ આને એક અમૂલ્ય તક તરીકે જુએ છે. તેઓ કહે છે કે આ પ્રવાસ મારા જીવનનો એક ભાગ છે અને આજ સુધી મારા જીવનમાં આવેલા દરેક પડકારનો સામનો કરવાનું પરિણામ છે. બરફ પર ચાલવા માટે રણમાં તાલીમ લીધી અક્ષય અને તેની પત્ની મેલિસા એરિઝોનામાં રહે છે. તેમણે અલાસ્કા જેવા ઠંડા સ્થળો અને આઈસલેન્ડ, નોર્વે, ગ્રીનલેન્ડ અને એન્ટાર્કટિકા જેવા દેશોમાં ઘણા મહિનાઓ ગાળ્યા, પરંતુ તેમની મોટાભાગની તાલીમ રણમાં થઈ. તેમણે ઉનાળામાં સ્કોટ્સડેલ પાર્કની આસપાસ અનેક ટાયર ખેંચીને સ્લેજ ખેંચવાની પ્રેક્ટિસ કરી. અક્ષયે રૉક ક્લાઇમ્બિંગ, સ્કાયડાઇવિંગ અને મરીન સાથેની લડાઇમાં ભાગ લીધો હતો, જેના કારણે તેમને તેની સીમાઓ આગળ વધારવાની તક મળી હતી. યાત્રા શરૂ કરતા પહેલાં અક્ષયે આ વીડિયો પોસ્ટ કર્યો હતો હાઈ ફેટ ફૂડ આ પડકારમાં મદદગાર બનશે અક્ષયે હાઈ ફેટ ફૂડ આહાર અપનાવ્યો કારણ કે તે કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ કરતાં વધુ કેલરી પ્રદાન કરે છે. નોર્વેમાં તેમણે તેમની સ્કી ટેકનિક સુધારવા માટે એબેસેન સાથે તાલીમ લીધી. એબ્સેને કહ્યું કે યોગ્ય ટેક્નોલોજી ઊર્જા બચાવવામાં મદદ કરે છે. નાણાવટી દરરોજ 5,800 કેલરી સેવન કરવાની યોજના ધરાવે છે જેથી તે 8,000 થી 10,000 કેલરી બર્ન કરી શકે. તેમના ખોરાકમાં ખાસ કરીને વિટામિન્સ અને સૂક્ષ્મ પોષકતત્વો વધુ હોય છે. તેમની પત્ની મેલિસા કહે છે કે તે લગભગ 23 કિલોગ્રામ (50 lb) વજન ઘટાડશે. નાણાવટી સ્વીકારે છે કે ધ્રુવીય સફર માટે તાકાત અને સહનશક્તિની તાલીમની જરૂર પડે છે જેથી તે 10 થી 12 કલાક માટે 400-પાઉન્ડની સ્લેજ ખેંચી શકે. નાણાવટીએ દરેક દિવસને 66 મિનિટની સ્કીઇંગ શિફ્ટમાં વહેંચ્યો છે. તેઓ દરેક શિફ્ટ પછી થોડો વિરામ લે છે. આનાથી તેઓ નાના ટાર્ગેટ સરળતાથી પૂરા કરી શકે છે. ચાલો જાણીએ આ અનોખી સફર સુધી પહોંચવા માટે અક્ષયની કહાની… મરીનમાં જોડાયા અને 18 વર્ષની ઉંમરે ઈરાક પહોંચ્યા મુંબઈમાં જન્મેલા અને બેંગલુરુ, સિંગાપોર અને અમેરિકામાં ઉછરેલા નાણાવટીની યુદ્ધભૂમિથી પૃથ્વીના છેડા સુધીની સફર તેમની નિર્ભયતાનો પુરાવો છે. 18 વર્ષની ઉંમરે મરીનમાં જોડાયા પછી તેમના જીવનમાં મોટો બદલાવ આવ્યો. ઇરાકમાં, તેમને વાહનોના કાફલાની આગળ વિસ્ફોટક શોધવાની ખતરનાક ભૂમિકામાં મૂકવામાં આવ્યા હતા. આ પડકારજનક અનુભવે તેને શારીરિક અને માનસિક બંને રીતે મજબૂત બનાવ્યો, જેથી તેઓ નિડર એક્સપ્લોર બની ગયા. ડિપ્રેશનમાં હતા, આત્મહત્યા કરવાનું પણ વિચાર્યું એકવાર ઈરાકમાં તેમના રોકાણ દરમિયાન અક્ષયના કાફલાના કેટલાક વાહનો જમીનમાં લગાવેલા સક્રિય IED બોમ્બ સાથે અથડાઈ ગયા. જો કે તેમની કારની નીચે રહેલો બોમ્બ ફાટ્યો ન હતો. આ અકસ્માતમાં તેમના ઘણા મિત્રોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. આ ઘટના પછી તેઓ અમેરિકા પાછા ફર્યા અને ડિપ્રેશનમાં જતા રહ્યા. તેમણે દારૂ પીવાનું શરૂ કર્યું. તેમને આત્મહત્યાના વિચારો પણ આવવા લાગ્યા. મરીનમાંથી નિવૃત્ત થયા અને ‘ફિયરવાના’ નામનું પુસ્તક લખ્યું પરિવારની મદદથી તેઓ ધીરે ધીરે ફરી સામાન્ય બન્યા અને જોખમી પ્રવાસને જીવનનો વારસો માનીને આગળ વધવાનું નક્કી કર્યું. નિવૃત્તિ પછી, નાણાવટીએ ‘ફિયરવાના’ નામનું પુસ્તક લખ્યું, જેમાં તેમણે તેમની તમામ નકારાત્મક લાગણીઓને સ્વાસ્થ્ય, સંપત્તિ અને સુખમાં રૂપાંતરિત કરવાની તેમની ફોર્મ્યુલા વિશે જણાવ્યું. અક્ષયે કહ્યું- “હું દરેક વસ્તુથી ડરતો હતો, તેથી મેં મારા બધા ડરનો સામનો કરવાનું નક્કી કર્યું,” અક્ષયના માતા-પિતાએ શું કહ્યું… અમે બેંગલુરુથી 50 કિમી દૂર દેવનાહલ્લી તાલુકાના કુંદના હોબલી વિસ્તારમાં પહોંચ્યા, એ સમજવા માટે કે માતા-પિતા તેમના પુત્રના આ મુશ્કેલ પડકાર વિશે શું વિચારે છે. અહીં અમે તેમના પિતા અજય વિપિન નાણાવટીને મળ્યા. તેઓ અગાઉ ભારત અને ઇઝરાયલમાં 3Mના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર અને સિન્ડિકેટ બેન્કના ચેરમેન હતા. તેઓ હાલમાં એલિકોન કેસલૉયના અધ્યક્ષ છે. પિતાએ કહ્યું- અક્ષય ‘સિટિઝન ઓફ વર્લ્ડ’ પુત્રની સફરને યાદ કરતાં અજય કહે છે કે મારું કામ એવું હતું કે મારે સતત મુસાફરી કરવી પડતી હતી. જ્યારે અક્ષયનો જન્મ થયો ત્યારે હું ઘરે નહોતો. મારી પત્નીએ તેની સંભાળ એકલી રાખવી પડી. અમે વિશ્વના જુદા જુદા દેશોમાં રહેતા હતા, અક્ષય માટે આ એક મોટો ફાયદો હતો. તેને બહુસાંસ્કૃતિક વાતાવરણમાં રહેવાનો મોકો મળ્યો. અલગ-અલગ ભાગોમાં રહેવાના કારણે અક્ષય પોતાને ‘સિટિઝન ઓફ વર્લ્ડ’ માને છે. કોના પાસપોર્ટમાં વધુ વિઝા હશે તેની અમે ઘણી વાર હરીફાઈ કરીએ છીએ અને મારા બંને પુત્રો મારા પર જીતી જાય છે. તેઓ અત્યાર સુધીમાં 70 થી વધુ દેશોની મુલાકાત લઈ ચૂક્યા છે. અક્ષયે સમાજને બદલવા માટે જનર્લિઝમનો અભ્યાસ કર્યો અજય કહે છે કે હું અને મારા પિતા એન્જિનિયરિંગ બેકગ્રાઉન્ડમાંથી હતા અને અક્ષય શક્ય તેટલો લોકો સાથે વાતચીત કરીને સમાજમાં પરિવર્તન લાવવા માંગતો હતો. આ બાબતો માટે પત્રકારત્વ સૌથી શક્તિશાળી માધ્યમ છે, તેથી તેણે તેને પસંદ કર્યું અને પોતાનું પુસ્તક ‘ફિયરવાના’ લખ્યું. અજય કહે છે કે અક્ષય મારા કરતાં તેની માતાની વધુ નજીક છે. તે મારા કરતાં વધુ આધ્યાત્મિક, લાગણીશીલ અને ડાઉન ટુ અર્થ છે. તે મારી પાસેથી કામ અને રોકાણ અંગે સલાહ લે છે. અક્ષયની તાલીમને કારણે માતા-પિતાનો ડર ઓછો થયો આ ખતરનાક ચેલેન્જ પર અજય કહે છે કે શરૂઆતમાં અમે ડરી ગયા હતા, પરંતુ અક્ષયે આ માટે ચાર વર્ષ સુધી સખત ટ્રેનિંગ લીધી છે. તેથી અમે આશા રાખીએ છીએ કે તેઓ તેને સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરશે. બેંગલુરુમાં તેના પ્રશિક્ષણ દિવસોને યાદ કરતાં અજય કહે છે કે તે બે મોટા ટાયર બાંધીને 12 કલાક સુધી ખેંચતો હતો. મેં તેની તાલીમ જોઈ છે અને મને લાગે છે કે તે ચોક્કસપણે તેને પૂર્ણ કરશે. જે થવાનું છે તે થશે. જોકે, હું માનું છું કે મંઝિલ કરતાં પ્રવાસ વધુ મહત્ત્વનો છે. આ સમગ્ર પ્રવાસ પછી જે અક્ષય બહાર આવશે તે ગેમ ચેન્જર હશે. નબળાઈને બદલે તાકાત પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ અજય આગળ સમજાવે છે કે આપણે આપણા બાળકોની શક્તિઓ અને નબળાઈઓની કદર કરવી જોઈએ. ઘણી વખત આપણે તેમની શક્તિઓને અવગણીએ છીએ અને બળ દ્વારા તેમની નબળાઈઓને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરીએ છીએ. સિંગાપોરમાં તેમના રોકાણ દરમિયાન અમે અક્ષયની શક્તિઓ પર કામ કર્યું, તેને સ્વિમિંગ, સંગીત, હિન્દી શીખવ્યું અને તેને વધુ મજબૂત બનાવવાનું કામ કર્યું. પિતાએ કહ્યું- અક્ષય લોકોની જિંદગી બદલવા માગે છે અજયે કહ્યું કે જ્યારે લોકો કહે છે કે મારા દીકરાએ લોકોનું જીવન બદલી નાખ્યું છે ત્યારે મને ખૂબ ગર્વ થાય છે. ભારત આવ્યા બાદ તેણે ઘણા ટોક શોમાં પોતાની જર્ની શેર કરી હતી. લોકો તેમની પાસે આવે છે અને તેમના માર્ગદર્શક બનવાની ઓફર કરે છે. અક્ષયનો ઉદ્દેશ્ય એ છે કે તે લોકોના જીવનમાં પરિવર્તન લાવવા માગે છે. અજય કહે છે કે જ્યારે પણ લોકો અક્ષય વિશે વાત કરે છે, ત્યારે તેઓ તેની શારીરિક તંદુરસ્તી વિશે વાત કરે છે, પરંતુ હું માનું છું કે તેના માનસિક સ્વાસ્થ્યને કારણે તે મોટા પડકારોને પૂર્ણ કરવામાં સફળ રહ્યો છે. મારી ગર્વની ક્ષણ એ હતી કે જ્યારે તેને પત્રકારત્વમાં માસ્ટર્સ કરવા માટે સિરાક્યુઝ યુનિવર્સિટીમાં સ્કોલરશિપ મળી. આ સિવાય જ્યારે તેણે ‘ફિયરવાના’ પુસ્તક લખ્યું ત્યારે તે અમારા પરિવાર માટે ગર્વની ક્ષણ હતી. ડર દૂર કરવા પુત્રને ખતરનાક ઝૂલા પર બેસાડ્યો પોતાના પુત્રની સફરને યાદ કરતાં, અક્ષયની માતા અંજલિ અજય નાણાવટી કહે છે કે જ્યારે તે માત્ર 3 દિવસનો હતો ત્યારે તે પોતાની જાતે જ પડખું ફરી ગયો હતો. જે તેની સ્ટ્રેંથ સાબિત કરે છે. માત્ર 3 વર્ષની ઉંમરમાં અમે તેને એવી રાઇડ્સ સાથે ઇન્ટ્રોડ્યૂસ કરાવ્યો, જેમાં મોટા લોકો પણ બેસડા ડરે છે. એક માતા તરીકે મેં વિચાર્યું કે જો તે હવેથી જીવનમાં પડકારોનો સામનો કરશે, તો તે કોઈપણ મુશ્કેલીને દૂર કરશે. તે શાળાના સમય દરમિયાન જે યોગ્ય હતું તેના માટે હંમેશા ઉભો રહેતો હતો. યુ.એસ.માં જ્યારે તે ડિપ્રેશનમાં ગયો અને દારૂ પીવા લાગ્યો, ત્યારે અમે તેની પડખે ઉભા હતા અને તે થોડા દિવસોમાં તેમાંથી સાજો થઈ ગયો. અક્ષયે પોતાને પડકારવા માટે એન્ટાર્કટિકા જવાનો પ્લાન બનાવ્યો હતો અંજલિ જણાવે છે કે અક્ષયનું લગભગ ઈરાકમાં થયેલા આઈઈડી બ્લાસ્ટમાં મોત થઈ જાત. આ પછી તેને સમજાયું કે તેનું જીવન કંઈક મોટું કરવા માટે છે. તેણે આફ્રિકન દેશો માટે ભંડોળ એકત્ર કર્યું. હૃદયની સમસ્યાથી પીડિત બાળકોને મદદ કરી, તેણે ‘ડોક્ટર્સ વિધાઉટ બોર્ડર્સ’ની ટીમ સાથે કામ કર્યું. લોકોને પ્રોત્સાહિત કરવા તેમણે ઘણા લેખો લખ્યા. પછી, પોતાને પડકારવા માટે, એન્ટાર્કટિકાની આ યોજના તેના મગજમાં આવી. તેની સીમાઓને આગળ ધપાવતા તે હજી પણ એન્ટાર્કટિકામાં 200 કિલો વજન સાથે આગળ વધી રહ્યો છે. આ રીતે માતા-પિતા હતાશામાં પુત્રની સાથે ઉભા હતા અંજલિએ કહ્યું કે શરૂઆતમાં અક્ષય સાથે જે પણ થયું તે અમારા માટે આઘાત સમાન હતું, પરંતુ જ્યારે તેણે પડકારોને હરાવીને આગળ વધવાનું નક્કી કર્યું ત્યારે તેણે ક્યારેય પાછળ વળીને જોયું નથી. તે અત્યારે જે કરી રહ્યો છે તેના પર અમને ગર્વ છે. અમે (અજય અને હું) હંમેશા અક્ષયના મુશ્કેલ સમયમાં સપોર્ટ સિસ્ટમ તરીકે તેની સાથે ઉભા હતા. હતાશાના સમયગાળા દરમિયાન તેણે ન્યુરોસાયન્સનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો. તે સમયે પણ અમે તેમની સાથે હતા. તેમના જીવનને પાટા પર લાવવા માટે હું તેની સાથે ઘણી પર્વતીય યાત્રાઓ પર ગઈ. અમે સાથે ઘણો ક્વોલિટી ટાઈમ વિતાવ્યો. આ સમય દરમિયાન જ અક્ષયને સમજાયું કે આ તેણે પોતાના માટે પસંદ કરેલ જીવન નથી. તે આ રીતે પોતાનું જીવન બગાડી શકે નહીં. જે પરિવારો પોતાના બાળકોના સપના સાથે ઉભા છે તેમને તમે શું સંદેશ આપવા માંગો છો? આ અંગે અંજલિ કહે છે કે તમામ માતા-પિતાએ તેમના બાળકોને એવું વાતાવરણ અને માર્ગદર્શન આપવું જોઈએ જેમાં તેઓ પ્રગતિ કરી શકે અને કોઈપણ વાતાવરણમાં ટકી શકે. તમારા ધ્યેય સુધી પહોંચવા માટે તેમના પર દબાણ કરવાને બદલે બાળકો તેમના લક્ષ્ય સુધી પહોંચી શકે તેવું વાતાવરણ બનાવો. કોઈ વ્યવસાય ખોટો નથી, તમારે ફક્ત તે પસંદ કરવું પડશે. આજના વાતાવરણમાં મા-બાપ પોતાના બાળકોને પડવા પણ નથી દેતા, જ્યાં સુધી તેઓ ન પડે ત્યાં સુધી તેઓ સુરક્ષિત કેવી રીતે રહેશે? માતા-પિતાને મારી સલાહ છે કે તેઓ તેમના બાળકો સાથે ક્વોલિટી ટાઈમ વિતાવે. તેમને સાહસિક રમતોમાં સામેલ કરો અને તેમને તેમની કારકિર્દી પસંદ કરવાની સ્વતંત્રતા આપો.
