ભારતીય સિનેમાના ઈતિહાસમાં ધર્મેન્દ્રને સૌથી હેન્ડસમ એક્ટર માનવામાં આવે છે. એકવાર ધર્મેન્દ્રને જોઈને દેવ આનંદે કહ્યું હતું કે મારો આવો ચહેરો કેમ નથી? તેમની તબિયત અને તેમના ચહેરા પરની ચમક જોઈને દિલીપ કુમારે પણ એક વખત કહ્યું હતું કે તેઓ તેમના આગામી જીવનમાં ધર્મેન્દ્ર જેવું વ્યક્તિત્વ ઈચ્છે છે. ઉંમરના આ તબક્કે પણ ધર્મેન્દ્ર પોતાને ફિટ રાખી રહ્યા છે. તેઓ માને છે કે ઉંમર માત્ર એક સંખ્યા છે. તે શ્રીદેવી અને માધુરી દીક્ષિત સાથે રોમેન્ટિક ફિલ્મ કરવા માંગતા હતા. પંજાબના લુધિયાણા જિલ્લાના સાહનેવાલ ગામમાં 8 ડિસેમ્બર 1935ના રોજ જન્મેલા ધર્મેન્દ્ર આજે 89 વર્ષના થઈ ગયા છે. તેમના જન્મદિવસ પર દિવ્ય ભાસ્કરે તેમની સાથે કામ કરી ચૂકેલા નિર્માતા-નિર્દેશકો કેસી બોકાડિયા અને અશોક ત્યાગી સાથે વાત કરી હતી. દિલીપ કુમાર પાસેથી ફિલ્મોમાં આવવાની પ્રેરણા મળી
ધર્મેન્દ્રએ ઘણી વખત ખુલાસો કર્યો છે કે તેમને દિલીપ કુમારની ફિલ્મો જોઈને ફિલ્મોમાં આવવાની પ્રેરણા મળી હતી. જ્યારે ધર્મેન્દ્ર દસમા ધોરણમાં હતા ત્યારે તેમણે પહેલીવાર દિલીપ કુમારની ફિલ્મ ‘શહીદ’ જોઈ હતી. આ પછી તેમને દિલીપ કુમારની અભિનય કુશળતાથી પ્રેમ થઈ ગયો. અરીસામાં જોઈને સવાલ પૂછતાં, શું હું દિલીપ કુમાર બની શકું?
ધર્મેન્દ્ર હંમેશા દિલીપ કુમારને પોતાના ભગવાન, ભાઈ અને આદર્શ માને છે. સોશિયલ મીડિયા પર દિલીપ કુમાર વિશે ઘણીવાર પ્રેમભર્યા સંદેશાઓ શેર કરે છે. ઈન્સ્ટાગ્રામ પર એક વીડિયો શેર કરતા ધર્મેન્દ્રએ કહ્યું હતું કે, ‘હું કામ કરતો હતો અને સાઈકલ પર આવતો હતો. જ્યાં પણ ફિલ્મના પોસ્ટર લગાવેલા હતા, ત્યાં તેમાં હું મને જોતો , આખી રાત જાગતો રહેતો અને વિચિત્ર સપના જોતો. સવારે ઉઠ્યા પછી હું અરીસાને પૂછતો, શું હું દિલીપ કુમાર બની શકું? દિલીપ કુમાર પણ ધર્મેન્દ્રના વ્યક્તિત્વના ચાહક હતા.
ધર્મેન્દ્રને 1997માં 42માં ફિલ્મફેર એવોર્ડ શોમાં લાઈફટાઈમ અચીવમેન્ટ એવોર્ડ આપવામાં આવ્યો હતો. દિલીપ કુમારે પોતે આ એવોર્ડ ધર્મેન્દ્રને આપ્યો હતો. દિલીપ કુમાર પણ ધર્મેન્દ્રના વ્યક્તિત્વથી પ્રભાવિત થયા હતા. તેમણે એવોર્ડ શો દરમિયાન કહ્યું હતું – જ્યારે મેં પહેલીવાર ધરમને જોયો ત્યારે મારા દિલમાં ઉત્સાહ હતો, જો અલ્લાહે મને આવો બનાવ્યો હોત તો? દેવ આનંદને પણ ધર્મેન્દ્ર જેવો લુક જોઈતો હતો
પહેલીવાર જ્યારે દેવ આનંદે ધર્મેન્દ્રને જોયા ત્યારે તેમણે કહ્યું, હે ભગવાન તેં મને આ ચહેરો કેમ ન આપ્યો. ડાયરેક્ટર અશોક ત્યાગીએ દિવ્ય ભાસ્કર સાથેની વાતચીત દરમિયાન આ વાતનો ખુલાસો કર્યો હતો. ત્યાગીએ કહ્યું- જ્યારે હું ‘રિટર્ન ઓફ જ્વેલથીફ’ બનાવી રહ્યો હતો ત્યારે મેં આ ફિલ્મમાં ધરમજીને પણ કાસ્ટ કર્યા હતા. જો કે, ફિલ્મનું શીર્ષક દેવ આનંદજીની ફિલ્મ ‘જ્વેલથીફ’ પરથી લેવામાં આવ્યું હતું, તેથી મેં તેમાં દેવ સાહેબને મુખ્ય ભૂમિકામાં કાસ્ટ કર્યા. ધરમજી જાણતા હતા કે દેવ સાહેબનું પાત્ર તેમના કરતા વધુ મજબૂત છે, તેમ છતાં તેમણે ફિલ્મ કરી. આ ફિલ્મ બનાવવામાં ધરમજીએ ઘણો સાથ આપ્યો હતો. જ્યારે આ ફિલ્મ માટે દેવ સાહેબનો સંપર્ક કરવામાં આવ્યો ત્યારે દેવ સાહેબે ધરમજી સાથેની તેમની પ્રથમ મુલાકાતની વાર્તા શેર કરી હતી. દેવ આનંદની નજર ભીડમાં દૂર ઊભેલા ધર્મેન્દ્ર પર હતી.
અશોક ત્યાગીએ કહ્યું- જ્યારે ધરમજી મુંબઈ ફિલ્મ ફેર કોન્ટેસ્ટમાં ભાગ લેવા આવ્યા હતા, ત્યારે કોન્ટેસ્ટમાં ભાગ લેવા આવેલા તમામ લોકોને શૂટિંગ બતાવવા લઈ જવામાં આવ્યા હતા. તે સમયે દેવ સાહેબની ફિલ્મનું શૂટિંગ ચાલી રહ્યું હતું. દેવ સાહેબે કહ્યું કે ભીડમાં દૂર ઊભેલા ધર્મેન્દ્રને જોઈને તેમણે કહ્યું, હે ભગવાન, તમે મને આ ચહેરો કેમ ન આપ્યો. આટલું જ નહીં, દેવ સાહેબ દૂર ઉભેલા ધર્મેન્દ્રના વ્યક્તિત્વથી એટલા પ્રભાવિત થયા કે તેમણે તેમને ફોન કરીને લંચ પણ તેમની સાથે શેર કર્યું. ધરમજીએ મને કહ્યું હતું કે તેમણે પહેલીવાર અંગ્રેજી ટાઈપનું લંચ બોક્સ જોયું હતું. શૂટિંગ દરમિયાન દેવ સાહેબ અને ધર્મેન્દ્ર વચ્ચે જોરદાર સ્પર્ધા હતી.
યોગાનુયોગ દેવ આનંદનું સાચું નામ ધરમ દેવ આનંદ છે. ધરમજીને દેવ સાહેબ માટે ખૂબ માન હતું. દેવ આનંદ અને ધરમજી વચ્ચે ખૂબ જ સિક્રેટ સંબંધો હતા, પરંતુ શૂટિંગ દરમિયાન સ્પર્ધા પણ થતી હતી. તે સમયે ધરમજી મોટા સ્ટાર બની ગયા હતા. તેમનો દરેક ડાયલોગ લોકોના હોઠ પર છે. દેવ સાહેબનું પણ પોતાનું આગવું સ્થાન રહ્યું છે. જે દિગ્દર્શક વાર્તા યોગ્ય રીતે ન કહી શકે તે ફિલ્મ કેવી રીતે બનાવી શકે?
‘રિટર્ન ઓફ જ્વેલથીફ’ પહેલા મેં ધરમજી સાથે ‘મેરા ઈમાન’ શરૂ કરી હતી. આ ફિલ્મમાં તેમની સામે સ્મિતા પાટીલ હતી. 10 રીલ કર્યા પછી, સ્મિતાનું નિધન થવાને કારણે આ ફિલ્મ બની શકી નહીં. આ ફિલ્મમાં ધરમજીને સાઈન કરતા પહેલા મેં એક મેગેઝીનમાં તેમનો એક ઈન્ટરવ્યુ વાંચ્યો હતો, જેમાં તેમણે કહ્યું હતું કે જે ડાયરેક્ટર વાર્તાને યોગ્ય રીતે ન કહી શકે તે ફિલ્મ કેવી રીતે બનાવી શકે? એ ઈન્ટરવ્યુ વાંચ્યા પછી મેં 10 દિવસ રિહર્સલ કર્યું. વાર્તા સંપૂર્ણપણે યાદ કરી. જ્યારે મેં ધરમજીને વાર્તા સંભળાવી ત્યારે તેમણે મારી પીઠ પર થપ્પો મારીને આશીર્વાદ આપ્યા. આજે હું પૂરા આત્મવિશ્વાસ સાથે કહી શકું છું કે હું કોઈપણ મોટા અભિનેતાને ફિલ્મની વાર્તા સંભળાવી શકું છું. તેમની અંદર એક ગ્રામીણ માણસ હજુ પણ જીવંત છે
આટલી મોટી સફળતા હાંસલ કર્યા પછી પણ ગામનો એક ગ્રામીણ ધરમજીની અંદર હજુ પણ જીવંત છે. તેથી જ તેને લોનાવાલા ફાર્મ હાઉસમાં રહેવાની વધુ મજા આવે છે. આજે પણ તે ડાઉન ટુ અર્થ સ્ટાર છે, મેં આવો ગુણ બહુ ઓછા લોકોમાં જોયો છે. જેની સાથે તેમના સારા સંબંધો છે તેમની તેઓ હંમેશા કાળજી રાખે છે. ચણા ખાધા પછી બેંચ પર સૂઈ જતો, એવો મોકો મળ્યો નહીં
ધર્મેન્દ્રને ફિલ્મોમાં આવવા માટે ખૂબ સંઘર્ષ કરવો પડ્યો. રિપોર્ટ્સ અનુસાર, ધર્મેન્દ્રએ ક્યાંયથી એક્ટિંગ શીખી નથી. ધર્મેન્દ્રએ અનેક પ્રતિભાશાળી લોકોને પાછળ છોડીને ફિલ્મફેર દ્વારા આયોજિત ટેલેન્ટ હન્ટ સ્પર્ધા જીતી હતી. ટેલેન્ટ હન્ટ જીતીને ધર્મેન્દ્ર મુંબઈ આવ્યા, પણ ફિલ્મોનો રસ્તો સરળ નહોતો. તેઓ ફિલ્મ નિર્માતાઓની ઑફિસની મુલાકાત લેવા માટે માઇલ ચાલીને જતા હતા જેથી તે પૈસા બચાવી શકે અને તેમાંથી કંઈક ખાઈ શકે. ઘણી વખત તેઓ ચણા ખાધા પછી બેંચ પર સૂઈ જતા અને ક્યારેક ચણા પણ મળતા ન હતા. પહેલી ફિલ્મમાં માત્ર 51 રૂપિયા મળ્યા હતા
ધર્મેન્દ્રને ફિલ્મોમાં પહેલી તક ડિરેક્ટર અર્જુન હિંગોરાનીએ ફિલ્મ ‘દિલ ભી તેરા હમ ભી તેરે’માં આપી હતી. 1960માં રિલીઝ થયેલી આ ફિલ્મ માટે ધર્મેન્દ્રને માત્ર 51 રૂપિયા મળ્યા હતા. આ ફિલ્મ પછી પણ ધર્મેન્દ્રએ અર્જુન હિંગોરાની સાથે કરેલી તમામ ફિલ્મોમાં માત્ર નજીવા પૈસા લીધા હતા. ધર્મેન્દ્ર હિંગોરાની પરિવારના ઋણી રહ્યા અને તેમની પાસેથી ક્યારેય પૈસાની માંગણી કરી નથી. ધર્મેન્દ્ર ઉંમરને માત્ર એક નંબર માને છે
ધર્મેન્દ્ર અત્યાર સુધીમાં 306 ફિલ્મોમાં નજરે પડ્યા છે. તેમણે એક્શન હીરોથી લઈને રોમેન્ટિક અને કોમિક પાત્રો સુધીની ભૂમિકાઓ ભજવી છે. ધર્મેન્દ્ર માને છે કે ઉંમર માત્ર એક સંખ્યા છે. નિર્માતા-નિર્દેશક કે.સી. બોકાડિયાએ કહ્યું- ધરમજી સાથે અમારું સંકલન એટલું પરફેક્ટ હતું કે બે દિવસ પહેલાં મેં શૂટિંગ માટે તેમનો સંપર્ક કર્યો તો પણ તેમણે ક્યારેય ગીવ એન્ડ ટેકની વાત કરી નહીં. હજુ પણ તેમની સાથે ખૂબ સારા સંબંધો છે. તેઓ કહેતા હતા કે ભારતમાં અભિનેતાને 60 વર્ષની ઉંમરે વૃદ્ધ ગણવામાં આવે છે. 60-65 વર્ષના એક્ટર હોલીવુડમાં લવ સ્ટોરી કરે છે. શ્રીદેવી અને માધુરી દીક્ષિત સાથે રોમેન્ટિક ફિલ્મ કરવાની ઈચ્છા હતી
ધરમજીએ મને કહ્યું હતું – હું પણ એક લવ સ્ટોરી ફિલ્મ કરવા જઈ રહ્યો છું, જેમાં શ્રીદેવી અને માધુરી દીક્ષિત કાસ્ટ કરી રહ્યાં છે. એ લવસ્ટોરી ફિલ્મમાં હું હીરો તરીકે આવીશ. હું 25 વર્ષના કલાકારોને કહીશ કે જેઓ આજુબાજુ ઘૂમતા હોય છે તે લવ સ્ટોરી શું છે? કોઈપણ રીતે, મને પ્રેમ કથાઓમાં ઘણો અનુભવ છે. તે ફિલ્મ કેમ બની શકી નહીં તે અંગે હું અત્યારે કંઈ કહી શકું તેમ નથી. ધરમજી પોતાને યુવાન માને છે. આ તેમના સારા સ્વાસ્થ્યનું રહસ્ય છે. ડિરેક્ટરે ધર્મેન્દ્રનું મોઢું કાળું કર્યું હતું
કેટલાક લોકોને ધર્મેન્દ્રનો હેન્ડસમ દેખાવ પસંદ નહોતો. મીનાના પતિ કમાલ અમરોહી ધર્મેન્દ્ર અને મીના કુમારીની નિકટતાથી નારાજ હતા. જો કે એક સમય એવો આવ્યો જ્યારે કમલ અને મીના અલગ થઈ ગયા હતા, પરંતુ તેમની વચ્ચે હજુ પણ પ્રેમ હતો, તેથી જ તેઓ એકબીજા માટે ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ હતા. દરમિયાન, ધર્મેન્દ્ર પણ મીનાને છોડીને આગળ વધી ગયા હતા, પરંતુ કમાલ અમરોહી ધર્મેન્દ્ર અને મીના કુમારી વચ્ચેની નિકટતાને ભૂલ્યા ન હતા. જ્યારે તેમણે ધર્મેન્દ્ર સાથે ફિલ્મ ‘રઝિયા સુલતાન’ બનાવી ત્યારે એક સીનમાં તેમણે ધર્મેન્દ્રનો ચહેરો કાળો કરી નાખ્યો હતો. જોકે, ફિલ્મ સાથે જોડાયેલા લોકોએ કહ્યું હતું કે ફિલ્મમાં આ સીનની કોઈ જરૂર નથી. એવું માનવામાં આવે છે કે કમાલ અમરોહીએ મીના કુમારીને લઈને ધર્મેન્દ્ર સામે પોતાની નારાજગી વ્યક્ત કરી હતી.
ધરમપાજીને પહેલી ફિલ્મ માટે માત્ર 51 રૂપિયા મળ્યા હતા:ડિરેક્ટરે બદલાની ભાવનામાં મોઢું કાળું કરી દીધું; દેવ આનંદે કહ્યું હતું- મારી પાસે ધરમ જેવો ચહેરો કેમ નથી?
