રાજ કપૂર અને અશોક કૌલની મિત્રતા એક સંયોગથી શરૂ થઈ હતી, જે તેમની વચ્ચે લાંબા સમય સુધી ચાલતા સંબંધોનો પાયો બની હતી. અશોક કૌલ, ભારતીય સેનામાં ફરજ બજાવી ચૂકયા હતા અને પછી ફિલ્મમેકર રાજ કપૂરના નજીકના મિત્ર બની ગયા હતા. દિવ્ય ભાસ્કર સાથેની વાતચીત દરમિયાન અશોક કૌલે તેમની મુલાકાત અને મિત્રતાની રસપ્રદ વાતો જણાવી. વાતચીતના કેટલાક મુખ્ય અંશો વાંચો: તમારી મિત્રતા કેવી રીતે શરૂ થઈ અને તે સમયે તમને કેટલી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો?
આમારી મિત્રતા ‘રામ તેરી ગંગા મૈલી’થી શરૂ થઈ હતી. ગંગોત્રી જેવા દૂરના સ્થળે શૂટિંગ કરવું ઘણું મુશ્કેલ હતું. એક દિવસ રાજ સાહેબે મને કહ્યું, અશોક, આપણે ગંગોત્રી જવાનું છે. મેં કહ્યું, સાહેબ, ત્યાં જવું મુશ્કેલ હશે. રસ્તો સારો નથી, કોઈ પુલ નથી અને આપણે બહુ ઊંચે ચઢવું પડશે. આ ફિલ્મ ગંગા વિશે હોવાથી તેનું ઊંડાણપૂર્વક સંશોધન કરવામાં આવ્યું હતું. તેમની તબિયત સારી ન હતી, તેમને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થઈ રહી હતી, છતાં તે ગયા. આ તેમના ફિલ્મો પ્રત્યેના પ્રેમનું ઉદાહરણ હતું. તમે કહ્યું કે આર.કે. સ્ટુડિયો તેમના દિલની ખૂબ નજીક હતો. ત્યાંનું વાતાવરણ અને લાગણી ફેમિલી ઓરિએન્ટેડ કેવી હતી?
રાજ સાહેબે ક્યારેય આર.કે.ના સ્ટુડિયોને માત્ર પોતાનો જ ગણ્યો ન હતો; તે તેમને પોતાના પરિવારની જેમ માનતો હતો. ત્યાંના તમામ ટેકનિશિયન એક જ પરિવારના સભ્યો હતા. લંચ ટાઈમમાં બધા સાથે બેસતા હતા, કોઈ ભેદભાવ ન હતો. સ્ટુડિયોમાં શૂટિંગ દરમિયાન બધાને એક જ ભોજન પીરસવામાં આવતું અને રાજ સાહેબની સાથે બેસતા. સેટ પર લક્ષ્મણ થોમરે સાથે શું થયું?
સેટ પર લક્ષ્મણ ઠોમરે નામનો એક લાઇટમેન હતો, જે સેટ પર હેડ લાઇટમેન હતો. જ્યારે અમે સેટ ગોઠવી રહ્યા હતા અને ગંગાનું ગીત ‘રામ તેરી ગંગા મૈલી’નું શૂટિંગ થઈ રહ્યું હતું, ત્યારે લક્ષ્મણ ઠોમરે ત્યાં હાજર એક કાર્યકરને શાંતિથી કહી રહ્યા હતા કે આ શૉટમાં એક ક્રેન હોવી જોઈએ. રાજ સાહેબ દૂર ઉભા હતા. તેમણે લક્ષ્મણને બોલાવીને પૂછ્યું કે શું વાત છે લક્ષ્મણ? લક્ષ્મણે કહ્યું, ‘કંઈ નહીં સાહેબ, ક્રેન લગાવો.’ આ રાજ કપૂરની માનવતા હતી, જ્યાં અહંકાર જેવી કોઈ વસ્તુ ન હતી. રાજ સાહેબ સેટ પર કેવી રીતે કામ કરતા હતા. દરેક યુનિટના સભ્ય સાથે તેમનું જોડાણ કેવું હતું?
તે સમયે પણ રાજ સાહેબ સેટ પર બધાને નામથી ઓળખતા હતા. દરેક યુનિટ મેમ્બર અને સ્પોટ બોયઝના નામ પણ જાણતા હતા. તે એક અલગ પ્રકારનું કનેક્શન હતું. રાજ સાહેબ ખૂબ જ લાગણીશીલ વ્યક્તિ હતા. જ્યારે તમે સ્ટુડિયોમાં હતા, ત્યારે શું તમે કોઈ ખાસ જગ્યાઓ પર જતાં, જેમ કે રેસ્ટોરાં?
હા, જ્યારે હું સ્ટુડિયોમાં હતો, ત્યારે અમે ઘણીવાર શેટ્ટીના એક રેસ્ટોરન્ટમાં જતા હતા, જ્યાં સિમી ગરેવાલનો પછીથી ઇન્ટરવ્યુ લેવામાં આવ્યો હતો. ત્યાં અમે સામાન્ય લોકોની જેમ કોફી અને ઢોસા ખાતા. રાજ કપૂર પોતાને ક્યારેય મોટો નથી માનતા, તેમની સ્ટાઈલ હંમેશા ખૂબ જ સરળ હતી. સેટ પર હોય કે રેસ્ટોરન્ટમાં તે હંમેશા સામાન્ય માણસની જેમ જ વર્તન કરતા હતા. પાર્ટીઓમાં પણ તેમણે પોતે મોટો હોવાનો ઢોંગ નહોતો કર્યો. તમે કેવી રીતે મળ્યા? તમે આર્મીમાં હતા અને રાજ કપૂર ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં.
રાજ કપૂર જી સાથે મારી મુલાકાત એક સંયોગ હતો. તે સમયે હું સેનામાં હતો અને મારી પોસ્ટિંગ રામપુર (ઉરી સેક્ટર)માં હેડક્વાર્ટરમાં હતી. બધા અધિકારીઓ મોરચા પર ગયા હતા અને હેડક્વાર્ટરમાં માત્ર હું જ અધિકારી હતો. દરવાજો ખટખટાવ્યો અને સૈનિકે કહ્યું કે રાજ કપૂર જી મળવા માગે છે. મને સમજાતું નહોતું કે રાજ કપૂર જી કોણ છે. જ્યારે દરવાજો ખટખટાવ્યો અને રાજ કપૂર જી અંદર આવ્યા, ત્યારે તેમણે મને પૂછ્યું કે જેલમ નદી પાકિસ્તાનમાં વહે છે ત્યાં હું જઈ શકું? મેં કહ્યું હા. તે એક સંવેદનશીલ વિસ્તાર હતો, પરંતુ મારે પરવાનગી લેવી પડી અને તેમની સાથે એક અધિકારીને મોકલવાનું કહ્યું. અમે કમાન્ડ પોસ્ટ પર પહોંચ્યા તો ત્યાં પાકિસ્તાની ચોકી હતી. પાકિસ્તાની સૈનિકો હાથ હલાવીને કહી રહ્યા હતા કે અમે તમારી ફિલ્મો જોવા માંગીએ છીએ. રાજ કપૂર જીએ કહ્યું, ઠીક છે, એક દિવસ હું તૂટેલા પુલ પરથી આવીશ. આજે તે આખો પુલ અમન સેતુ બની ગયો છે. રાજ કપૂર જીની ભવિષ્યવાણી સાચી પડી. તે સમયે મેં એક કાલ્પનિક વાર્તા લખી હતી જેમાં દેશભક્તિ અને દેશ માટે બલિદાનની ભાવના હતી. મેં વાર્તાનો સારાંશ આપ્યો. તેમણે કહ્યું કે હું એક ફિલ્મ બનાવીશ. મેં કહ્યું, સર, આ વિચાર રક્ષા મંત્રાલયને મોકલવો છે, હું તેને પ્રકાશિત કરી શકતો નથી. પરંતુ તેમનો મારી સાથે સંપર્ક બન્યો રહ્યો.
રાજ કપૂર મિત્ર સાથે કોફી અને ઢોસા ખાતા:આર્મી જવાન અશોક કૌલ સાથે મિત્રતા એક સંયોગ, ‘રામ તેરી ગંગા મૈલી’ના શૂટિંગ આવી મુશ્કેલીઓ
