ભારતીય સિનેમાના પહેલા સુપરસ્ટાર રાજેશ ખન્નાએ પોતાના સમયમાં એવું સ્ટારડમ જોયું છે જેની કલ્પના કરવી પણ મુશ્કેલ છે. રાજેશ ખન્નાએ ત્રણ વર્ષમાં સતત 17 હિટ ફિલ્મો આપી હતી. તેમનો આ રેકોર્ડ આજ સુધી કોઈ તોડી શક્યું નથી. રાજેશ ખન્ના એવા સુપરસ્ટાર હતા જેમની પાછળ છોકરીઓ પાગલ હતી. તેમની તસવીર સાથે લગ્ન કરી લેતી હતી. તેમની કાર સામે સૂઈ જતી અને કારને કિસ કરી લેતી હતી. તેમના નામે સિંદૂર લગાવતી હતૂ. આટલો મોટો સુપરસ્ટાર ક્યારેય થયો નથી અને ન તો ક્યારેય થશે. તેમનું સ્ટારડમ એવું હતું કે ઈન્ડસ્ટ્રીના લોકો તેમને ભગવાન માનવા માંડ્યા હતા. તેમના વિશે એક ખૂબ જ પ્રખ્યાત કહેવત છે કે ‘ઉપર આકા, નીચે કાકા’. ભિક્ષુક પણ ભગવાનના નામને બદલે રાજેશ ખન્નાના નામે ભીખ માગતા હતા. 29 ડિસેમ્બર 1942ના રોજ પંજાબના અમૃતસરમાં જન્મેલા રાજેશ ખન્નાની આજે 82મી જન્મજયંતિ છે, આ અવસર પર ચાલો જાણીએ તેમની સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ વાતો. દસ હજાર લોકોમાંથી રાજેશ ખન્નાની પસંદગી કરવામાં આવી હતી
રાજેશ ખન્નાની બોલિવૂડમાં એન્ટ્રી ટેલેન્ટ હન્ટ કોમ્પિટિશન દ્વારા થઈ હતી. 1965માં યુનાઈટેડ પ્રોડ્યુસર્સ અને ફિલ્મફેરે ટેલેન્ટ હન્ટ સ્પર્ધાનું આયોજન કર્યું હતું, જેમાં લગભગ દસ હજાર લોકોએ ભાગ લીધો હતો. રાજેશ ખન્ના આ કોમ્પિટિશનમાં પ્રથમ આવ્યા હતા. અહીંથી અમૃતસરમાં જન્મેલા જતીન ખન્ના રાજેશ ખન્ના બનીને બોલિવૂડમાં પહોંચ્યા. તેણે 1966માં ‘આખરી ખત’ ફિલ્મથી બોલિવૂડમાં પ્રવેશ કર્યો હતો, જે 1967માં ઓસ્કર માટે ભારતની પ્રથમ સત્તાવાર એન્ટ્રી ફિલ્મ બની હતી. ઇન્ડસ્ટ્રીમાં ‘કાકા’ તરીકે પ્રખ્યાત થયા
બોલિવૂડમાં બધા રાજેશ ખન્નાને ‘કાકા’ કહીને બોલાવતા હતા. એક ઈન્ટરવ્યુ દરમિયાન રાજેશ ખન્નાએ પોતે ખુલાસો કર્યો હતો કે તેમને કાકા નામ કેવી રીતે પડ્યું. રાજેશ ખન્નાએ કહ્યું હતું કે પંજાબીમાં નાના બાળકને કાકા કહેવામાં આવે છે. તેના માતા-પિતા અને સંબંધીઓ તેમને ‘કાકા’ કહીને બોલાવતા હતા. શાળા અને કોલેજના દિવસોમાં પણ તેમના મિત્રો તેને કાકા કહેતા હતા. જ્યારે તેમણે બોલિવૂડમાં પગ મૂક્યો ત્યારે તેમના ફિલ્મી મિત્રો પણ તેને આ જ નામથી બોલાવવા લાગ્યા. ધીરે ધીરે આ નામ ફેમસ થવા લાગ્યું અને તેમના ફેન્સ પણ તેમને કાકા કહેવા લાગ્યા. ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીએ ભગવાનમાં શ્રદ્ધા રાખવાનું શરૂ કર્યું
રાજેશ ખન્નાનું સ્ટારડમ એવું હતું કે ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રી તેમને ભગવાન માનવા લાગી હતી. આને લગતી એક કહેવત ખૂબ પ્રખ્યાત હતી કે ‘ઉપર આકા, નીચે કાકા’. તેમના ઘરની બહાર વિક્રેતાઓની લાઈન લાગતી હતી. રાજેશ ખન્નાની એવી ડિમાન્ડ હતી કે એક વખત તેમને પાયલ્સના ઑપરેશન માટે હૉસ્પિટલમાં દાખલ કરવા પડ્યા, નિર્માતાઓએ નજીકના રૂમ બુક કરાવ્યા જેથી તેઓ તેમની ફિલ્મની વાર્તા કાકાને સંભળાવી શકે. ભિક્ષુકો રાજેશ ખન્નાના નામે ભીખ માગતા હતા
રાજેશ ખન્ના વિશે એ વાત પણ ખૂબ પ્રખ્યાત છે કે ભિખારી ભગવાનના નામ પર નહીં પરંતુ રાજેશ ખન્નાના નામે ભીખ માગતા હતા. રાજેશ ખન્નાએ પોતે એકવાર એક ભિક્ષુકને આવું કરતા જોયો હતો. એકવાર તેની એક ફિલ્મનું શૂટિંગ મુંબઈના વિલે પાર્લેની મીઠીબાઈ કોલેજમાં થઈ રહ્યું હતું. તે દરમિયાન એક ભિક્ષુક શૂટિંગ સેટની બહાર રાજેશ ખન્નાના નામે ભીખ માંગતો હતો. આ ઘટના બાદ ઘણી જગ્યાએ ભિક્ષુકો રાજેશ ખન્નાના નામે ભીખ માંગવા લાગ્યા. રાજેશ ખન્નાના રેકોર્ડ જે આજ સુધી તૂટ્યો નથી
રાજેશ ખન્નાએ 1969-72 વચ્ચે સતત 17 સુપરહિટ ફિલ્મો આપીને સ્ટારડમ હાંસલ કર્યું હતું. તેમની ફિલ્મોની લોકપ્રિયતાનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે તેમની એક ફિલ્મ જોયા બાદ લોકો બીજી ફિલ્મ જોવા માટે થિયેટરમાં પ્રવેશતા હતા. એક સમય હતો જ્યારે તમામ મોટા થિયેટરોમાં રાજેશ ખન્નાની માત્ર 5-6 ફિલ્મો જ હતી. સ્ટારડમ સંભાળવું મુશ્કેલ થઈ ગયું હતું
રાજેશ ખન્ના એક સમયે તેમની હિટ ફિલ્મોના કારણે મળેલા સ્ટારડમથી પરેશાન હતા. એવું કહેવાય છે કે તેમણે વિચારવાનું શરૂ કર્યું હતું કે તેમની કેટલીક ફિલ્મો ફ્લોપ થઈ શકે છે. બાદમાં જ્યારે ફિલ્મો ફ્લોપ થવા લાગી ત્યારે તે સંપૂર્ણપણે તૂટી ગયા હતા. તેમના જીવનનો તે સમયગાળો સૌથી મુશ્કેલ હતો. સતત ફ્લોપ ફિલ્મોથી તૂટી ગયા હતા
કહેવાય છે કે જ્યારે રાજેશ ખન્નાની સળંગ 7 ફિલ્મો ફ્લોપ થઈ ત્યારે તેઓ બરબાદ થઈ ગયા હતા. ફ્લોપ ફિલ્મોના દુ:ખને ભૂલી જવા માટે તે નશામાં ધૂત થવા લાગ્યા. એક રાત્રે જોરદાર વરસાદ પડી રહ્યો હતો. ઘરમાં બધા ગાઢ નિંદ્રામાં હતા ત્યારે અચાનક રાજેશ ખન્નાના જોરથી રડવાનો અવાજ સંભળાયો. રાજેશ ખન્નાને આવી હાલતમાં જોઈને ડિમ્પલ પણ ખૂબ ડરી ગઈ હતા. આત્મહત્યા વિશે વિચારવાનું શરૂ કર્યું
યાસિર ઉસ્માને તેમના પુસ્તક ‘ધ અનટોલ્ડ સ્ટોરી ઑફ ઈન્ડિયાઝ ફર્સ્ટ સુપરસ્ટાર’માં ઉલ્લેખ કર્યો છે કે રાજેશ ખન્ના તેમની વિઘટનશીલ કારકિર્દીથી સંપૂર્ણપણે દિલગીર હતા. તે એટલો હતાશ થઈ ગયો કે તેણે આત્મહત્યા વિશે વિચારવાનું શરૂ કર્યું. દરિયામાં ડૂબી જવાનું નક્કી કર્યું
યાસિર ઉસ્માન અનુસાર, રાજેશ ખન્નાએ પોતાને દરિયામાં ડૂબવાનો નિર્ણય લીધો હતો, પરંતુ છેલ્લી ઘડીએ તેણે પોતાનો નિર્ણય બદલી નાખ્યો. રાજેશ ખન્ના એવા વ્યક્તિ હતા કે તેમણે સફળતા અને નિષ્ફળતા બંનેને ખૂબ નજીકથી જોયા હતા. તેમણે તેમના જીવનની દરેક ક્ષણને સંપૂર્ણ રીતે જીવી. તેઓ તેમના દુઃખમાં પણ મક્કમ રહ્યા અને સાબિત કર્યું કે સુખ ક્યારેય મરતું નથી. જીવનના પાઠ ભણાવતા સંવાદો
રાજેશ ખન્નાએ મોટાભાગે એવી ફિલ્મોમાં કામ કર્યું હતું જેમાં જીવન અને સંબંધો વિશે વાત કરવામાં આવી હતી. રોમાન્સ, એક્શન અને ઈમોશનને પડદા પર શાનદાર રીતે રજૂ કરનાર રાજેશ ખન્નાએ પોતાની ફિલ્મી કારકિર્દીમાં ઘણા યાદગાર સંવાદો બોલ્યા છે, જે જીવનનો બોધપાઠ પણ આપે છે. નિર્માતા-નિર્દેશક સિદ્ધાર્થ નાગરે રાજેશ ખન્નાની જન્મજયંતિ પર દિવ્ય ભાસ્કર સાથે વાત કરી હતી. ‘મેરે જહાંપનાહ અને મેં ઉનકા સલીમ’
નિર્માતા-નિર્દેશક સિદ્ધાર્થ નાગરે રાજેશ ખન્ના સાથે જોડાયેલી કેટલીક ખાસ યાદોને શેર કરતા કહ્યું – કાકા સાથે મારો ખૂબ જ ગાઢ સંબંધ હતો. હું તેમને જહાંપનાહ કહેતો અને તેઓ મને સલીમ કહેતા. એક વખત હું દૂરદર્શન પર નવા શો માટે મીટીંગ માટે ગયો હતો. મને કંઈક મોટું આયોજન કરવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું. મારા મોઢામાંથી એ જ નીકળ્યું કે મારે રાજેશ ખન્ના અને શર્મિલા ટાગોર સાથે સિરિયલ બનાવવી જોઈએ? તે સમયે ત્યાં હાજર દિગ્દર્શક પોતાની ખુરશી પરથી ઉભા થયા. કહ્યું તમે મજાક કરવા આવ્યા છો? ખૂબ જ સારી મહેમાનગતિ કરતા હતા
હું 22 વર્ષની ઉંમરે નિર્માતા-નિર્દેશક બન્યો. મારી ઉંમર જોઈને કોઈએ મારા પર વિશ્વાસ ન કર્યો. આ 2005 માં થયું હતું, જ્યારે તે 30 વર્ષનો હતો. દૂરદર્શન સાથે મુલાકાત કર્યા પછી, હું તેમને મળવા કાકાજીના ઘરે પહોંચ્યો. તે સમયે ક્યા વાર્તા પર સિરિયલ બનાવવી તેનો કોઈ ખ્યાલ નહોતો. કાકા ખૂબ સારી રીતે સેવા કરતા. તેમને ખાવાનો અને ખવડાવવાનો ખૂબ શોખ હતો. કાકાએ પૂછ્યું- કઈ ફિલ્મ છે?
ખવડાવીને કાકાએ પૂછ્યું, હવે કહો કે પ્રોજેક્ટ શું છે? તમે કઈ ફિલ્મ બનાવવા માંગો છો? મેં કહ્યું, કાકા જી સિરિયલ છે. કાકાએ મને ફિલ્મ બનાવવાનું સૂચન કર્યું. તેમણે કહ્યું કે તમે ઘણી સિરિયલો બનાવી છે, હવે ફિલ્મ બનાવો. મેં કહ્યું કે કાકાજી, અત્યારે તો સિરિયલ છે, એના માટે જ આવ્યો છું. ખૂબ જ લાગણીશીલ વ્યક્તિ હતા
ખબર નહીં કાકાની આંખોમાં એવું કેવું એક્સ-રે મશીન હતું જે સામેની વ્યક્તિનું મન વાંચી શકે. તેઓ ખૂબ જ લાગણીશીલ વ્યક્તિ હતા. મારા મનમાં શું ચાલી રહ્યું હતું તે સમજાયું. તમારી જાતને પૂછો, “ઠીક છે, મને કહો કે વાર્તા શું છે?” મેં કહ્યું કે મને વાર્તા વિશે હજુ કંઈ ખબર નથી, લિફ્ટમાં આવતાં જ મારા મગજમાં ‘રઘુકુલ રીત સદા ચલી આયી’ શીર્ષક આવ્યું. શીર્ષક સાંભળતા જ તે તરત જ કામ કરવા તૈયાર થઈ ગયા. ‘હેલો, આઈ એમ રાજેશ ખન્ના’
કાકા પહેલા દિવસે શૂટિંગ પર આવ્યા ત્યારે બધા કલાકારો સાથે પોતાનો પરિચય આપતા હતા. તેઓ કહેતા- હેલો, આઈ એમ રાજેશ ખન્ના, હું ટેલિવિઝનમાં નવો કલાકાર છું. જ્યારે પહેલો શોટ લેવામાં આવ્યો ત્યારે હું એક્શન પછી કટ કરવાનું ભૂલી ગયો. કાકાએ પોતે ‘કટ’ કહ્યું અને જોયું તો મારી આંખમાંથી આંસુ વહી રહ્યા હતા. તે સમયે કાકાનું કામ જોઈને હું ખૂબ જ ભાવુક થઈ ગયો હતો. કાકા કહેતા કે લોકો મારી મજાક કરે છે
તે મને ગમે ત્યારે તેમના ઘરે બોલાવતા હતા. એક વખત બપોરે તેમની બાલ્કનીમાં બેઠા હતા. કાકાએ કહ્યું કે લોકો મારી મજાક ઉડાવે છે કે જ્યારે હું અહીં ઉભો રહું છું અને દરિયાને જોઉં છું ત્યારે તેઓ વિચારે છે કે હું મારા ચાહકોને શોધી રહ્યો છું. જુઓ, જ્યારે હું નહીં હોઉં, ત્યારે રસ્તા પર કોઈ જગ્યા ખાલી નહીં હોય. જ્યારે તેમને દુનિયાને અલવિદા કહ્યું- ત્યારે ભીડને જોઈને તેમના શબ્દો મારા કાનમાં ગુંજતા હતા. 18 જુલાઈ, 2012 ના રોજ, કાકાએ દુનિયાને અલવિદા કહ્યું, પરંતુ લાગે છે કે તેઓ હજી પણ આપણી આસપાસ ક્યાંક છે. તેમના અંતિમ સંસ્કારમાં 10 લાખ લોકો સામેલ થયા હતા.