ગોલ્ડ પહેલીવાર 81 હજાર રૂપિયાને પાર થયું. 30 જાન્યુઆરીએ 10 ગ્રામ ગોલ્ડનો ભાવ 81,010 રૂપિયા પર પહોંચી ગયો. છેલ્લા 30 દિવસમાં 4,848 રૂપિયાનો વધારો થયો છે. સોનું આટલું બધું કેમ વધી રહ્યું છે, શું કાલના બજેટમાં તે વધુ મોંઘુ થશે, તે ક્યારે 1 લાખ રૂપિયા પ્રતિ 10 ગ્રામ સુધી પહોંચશે; આજના એક્સપ્લેનરમાં આપણે બધું જાણીશું… સવાલ- 1: છેલ્લા 30 દિવસમાં ભારતમાં ગોલ્ડના ભાવમાં કેવો ટ્રેન્ડ રહ્યો છે?
જવાબ: ઈન્ડિયા બુલિયન એન્ડ જ્વેલર્સ એસોસિયેશન (IBJA)ના રિપોર્ટ મુજબ, 31 ડિસેમ્બર, 2024ના રોજ 24 કેરેટ સોનાનો ભાવ 10 ગ્રામ દીઠ 76,162 રૂપિયા હતો. 2025ની શરૂઆતથી તેમાં વધારો થવા લાગ્યો. 30 જાન્યુઆરી, 2025ના રોજ, તે 81,010 ના તેના ઓલટાઇમ હાઈ પર પહોંચ્યું. એટલે કે 30 દિવસમાં 5% થી વધુનો વધારો થયો. સવાલ- 2: સોનાના ભાવમાં હાલના વધારા પાછળના કારણો શું છે?
જવાબ: સોનાના ભાવમાં હાલના વધારા માટે 5 મુખ્ય પરિબળો છે… 1. ટ્રમ્પના રાષ્ટ્રપતિપદથી જિયોપોલિટિકલ ટેન્શન વધ્યું
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ બન્યા બાદ સોનાના ભાવમાં વધુ વધારો થયો છે. ટ્રમ્પની અમેરિકા ફર્સ્ટ નીતિ અને ટેરિફ વધારવાના તેમના નિર્ણયથી જિયોપોલિટિકલ ટેન્શન વધ્યું છે. ટ્રમ્પે 1 ફેબ્રુઆરીથી મેક્સિકો અને કેનેડા પર 25% સુધીના ટેરિફ લાદવાની જાહેરાત કરી. આ સાથે, તેમણે ભારત અને ચીન જેવા દેશોને ઉચ્ચ ટેરિફ ધરાવતા દેશોની યાદીમાં સામેલ કરવાની વાત કરી. પરિણામે, રોકાણકારો આ નિર્ણય અંગે ચિંતિત થવા લાગ્યા છે. 2. યુએસ અને યુકેમાં વ્યાજ દરમાં ઘટાડો
29 જાન્યુઆરીના રોજ, યુએસ સેન્ટ્રલ બેંક ફેડરલ રિઝર્વે વ્યાજ દર સ્થિર રાખ્યો. તેનો અર્થ એ કે ફેડનો વ્યાજ દર 4.25% થી 4.50% પર સ્થિર રહેશે. અગાઉ નવેમ્બર અને ડિસેમ્બર 2024માં, યુએસ અને યુકેની કેન્દ્રીય બેંકોએ વ્યાજ દરમાં 0.25%નો ઘટાડો કર્યો હતો. આ પછી, વિદેશી રોકાણકારોએ શેરબજારમાં ભારે વેચાણ કર્યું અને સોનાના ભાવમાં વધારો થતો રહ્યો. 3. ડોલર સામે રૂપિયો નબળો પડ્યો
વર્લ્ડ ટ્રેડ સ્કેનરના રિપોર્ટ મુજબ, 2021માં 1 ડોલરનું મૂલ્ય 75.41 રૂપિયા હતું, જે 30 જાન્યુઆરી, 2025 સુધીમાં વધીને 86.58 રૂપિયા થઈ ગયું છે. રૂપિયાના ઘટતા મૂલ્યને કારણે સરકારનો ખર્ચ વધે છે કારણ કે કોઈપણ વસ્તુ આયાત કરવા માટે વધુ પૈસા ખર્ચ થાય છે. રૂપિયાના ઘટતા મૂલ્યની સૌથી મોટી અસર તેલ અને સોનાના ભાવ પર પડે છે. 4. વધતા જતા ફુગાવાને કારણે સોનાના ભાવમાં વધારો
નિષ્ણાતોના મતે, જ્યારે ફુગાવો વધે છે, ત્યારે લોકો સુરક્ષિત રોકાણ માટે સોનામાં રોકાણ કરે છે. વિશ્વભરમાં સોનાનો વેપાર અમેરિકન ડોલરથી થાય છે. સોનામાં રોકાણ કરવાથી ક્યારેય નુકસાન થતું નથી. સોનાની માગ વધવાની સાથે તેની કિંમતો પણ વધે છે. આ કારણોસર, સોનાને ફુગાવાનું સાધન એટલે કે હેજિંગ પણ કહેવામાં આવે છે. જે સોનાના ભાવ વધવાનું એક મુખ્ય કારણ છે. 5. ગોલ્ડ ETFમાં રોકાણ વધ્યું
કેડિયા એડવાઇઝરીના ડિરેક્ટર અને બિઝનેસ એક્સપર્ટ અજય કેડિયાએ જણાવ્યું હતું કે શેરબજાર ઘણા મહિનાઓથી સતત ઘટી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, રોકાણકારો તેમના પૈસા સુરક્ષિત રાખવા માટે સોના અને ચાંદીથી એક્સચેન્જ ટ્રેડ ફંડ્સ (ETFs)માં રોકાણ કરી રહ્યા છે. 2024માં સોનાએ રોકાણકારોને 20% વળતર આપ્યું. સવાલ- 3: શું આવતીકાલે એટલે કે 1 ફેબ્રુઆરીએ રજૂ થનારા બજેટમાં સોનું વધુ મોંઘુ થઈ શકે છે?
જવાબ: ઇકોનોમિક ટાઇમ્સના અહેવાલ મુજબ, નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 2025ના બજેટમાં સોના અને ચાંદી પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારી શકે છે. હાલમાં, દેશમાં સોના પર 6% કસ્ટમ ડ્યુટી વસૂલવામાં આવે છે. હકીકતમાં, બજેટ 2024માં, સોના પર કસ્ટમ ડ્યુટી 15 ટકાથી ઘટાડીને 6 ટકા કરવામાં આવી હતી. જેના કારણે સોનાના ભાવમાં ભારે ઘટાડો થયો. પરંતુ આ વખતે સોના પર કસ્ટમ ડ્યુટીમાં વધારો થવાની શક્યતા દેખાઈ રહી છે. આના 2 મોટા કારણો છે… 1. મહેસૂલ જરૂરિયાત: કંટ્રોલર જનરલ ઓફ ડિફેન્સ એકાઉન્ટ્સ (CGDA)ના અહેવાલ મુજબ, એપ્રિલ-ઓક્ટોબર દરમિયાન સરકારની રાજકોષીય ખાધ રૂ. 7.5 લાખ કરોડ હતી. આ ખાધમાંથી બહાર આવવા માટે સરકારને આવકની જરૂર છે. આવી સ્થિતિમાં, સોના પર કસ્ટમ ડ્યુટી વધારી શકાય છે, જેનાથી સરકારની આવકમાં વધારો થશે. 2. સોનાની સ્થાનિક માગને નિયંત્રિત કરવી: ભારતમાં સોનાનો વપરાશ ખૂબ વધારે છે. આનાથી કરન્ટ અકાઉન્ટ ડેફિસિટ (CAD) વધી શકે છે. સરકાર સોનાની આયાત મોંઘી બનાવીને તેના વપરાશને નિયંત્રિત કરવાનો પ્રયાસ કરી શકે છે. 2024માં ભારતમાં સોનાનો વપરાશ આશરે 850 ટન હોવાનો અંદાજ હતો. ઇમ્પેક્ટ: જો બજેટમાં કસ્ટમ ડ્યુટી વધારવામાં આવે તો સોનાના ભાવ ઝડપથી વધશે. આનાથી સોનાના ભાવમાં અસ્થિરતા આવશે. WGC રિપોર્ટ મુજબ, સોનાનો ઉદ્યોગ દેશના GDPમાં અંદાજે 1.3% ફાળો આપે છે, જેનાથી રોજગારમાં વધારો થાય છે. પરંતુ આ વખતે સોનાના ભાવ વધવાને કારણે ફુગાવાનો દર પણ વધી શકે છે. આનાથી સોનાની દાણચોરી વધશે અને આયાત મોંઘી થશે. સવાલ- 4: તો શું આગામી 30 દિવસમાં સોનું પ્રતિ 10 ગ્રામ 1 લાખ રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે?
જવાબ: અજય કેડિયા કહે છે કે 30 દિવસમાં સોનું પ્રતિ 10 ગ્રામ 1 લાખ રૂપિયા સુધી પહોંચી શકતું નથી. જોકે, મોટી તેજી પછી, સોનામાં ઘટાડો થવાની ધારણા હતી અને તે પહેલાથી જ થઈ ચૂક્યું છે. વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો, વધતી જતી ફુગાવા, રૂપિયાના ઘટતા મૂલ્ય અને જિયોપોલિટિકલ ટેન્શનના કારણે સોનાની માગ વધતી રહેશે. આનાથી સોનામાં રોકાણ પણ વધશે. પરંતુ તેની કિંમત પ્રતિ 10 ગ્રામ 1 લાખ રૂપિયા હોવી મુશ્કેલ છે. અજય કેડિયાએ કહ્યું, ‘ડિસેમ્બર 2025 સુધીમાં સોનાની મહત્તમ કિંમત 85 હજારથી 90 હજાર રૂપિયા પ્રતિ 10 ગ્રામ હોઈ શકે છે. તે જ સમયે, જો સોનાના ભાવને અસર કરતા પરિબળો મજબૂત બનતા રહે, તો 2026 સુધીમાં સોનાની કિંમત 1 લાખ રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે.’ સવાલ- 5: શું સોનાના ભાવમાં વધારો ફક્ત ભારતમાં જ થઈ રહ્યો છે કે વૈશ્વિક બજારમાં પણ આ જ વલણ છે? જવાબ: કોઈ પણ દેશ સોનાનો ભાવ પોતાની મેળે નક્કી કરતો નથી. તેના દરો આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતથી 8 હજાર કિલોમીટર દૂર લંડન બુલિયન માર્કેટ એસોસિયેશન (LBMA) દ્વારા નક્કી અને નિયંત્રિત કરવામાં આવે છે. તે અન્ય દેશો સાથે મળીને કામ કરે છે. પ્રતિ ઔંસ 24 કેરેટ શુદ્ધતાવાળા સોનાનો દર ડોલરમાં નક્કી થાય છે. એક ઔંસ 28.3 ગ્રામ બરાબર છે. LBMA એ 30 ઓક્ટોબર પછી સોનાના ભાવમાં સતત ઘટાડો નોંધાવ્યો છે. 1 જાન્યુઆરી, 2025ના રોજ LBMA પર સોનાનો ભાવ $2,644 પ્રતિ ઔંસ હતો, જે 30 જાન્યુઆરી સુધીમાં વધીને $2,753 પ્રતિ ઔંસ થયો છે. સવાલ- 6: આ વર્ષે સોનાના ભાવનો અંદાજ શું છે?
જવાબ: અજય કેડિયાના મતે, 2025માં સોનાના ભાવ વધતા રહેશે. 2025ના પહેલા ભાગ એટલે કે જૂન સુધીમાં, ભારતમાં 24 કેરેટ સોનાનો ભાવ 10 ગ્રામ દીઠ 85 હજારથી 90 હજાર રૂપિયા સુધી પહોંચી શકે છે. તે જ સમયે, આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સોનાનો ભાવ પ્રતિ ઔંસ $3,000 હોઈ શકે છે. આના 3 મોટા કારણો છે… 1. સેન્ટ્રલ બેંકની ખરીદીમાં વધારો
વિશ્વભરની સેન્ટ્રલ બેંકો સોનાની ખરીદી વધારી રહી છે. આ ખરીદી રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ પછી શરૂ થઈ હતી. સોનાની ખરીદી હવે 2022 પહેલાના સ્તર કરતાં લગભગ 3 ગણી વધી ગઈ છે, અને આ સતત ચાલુ છે. 2. સોનું જિયોપોલિટિકલ મુદ્દાઓ પર આધાર
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તેમની ચૂંટણી રેલીઓમાં મધ્ય પૂર્વ યુદ્ધ અને રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ રોકવાનું વચન આપ્યું હતું. ટ્રમ્પે ઇઝરાયલ અને હમાસ વચ્ચેનું યુદ્ધ તો રોકી દીધું છે, પરંતુ રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધને રોક્યું નથી. આ સાથે, ચીન અને મ્યાનમાર જેવા ઘણા દેશોમાં યુદ્ધ શરૂ થવાના અહેવાલો છે. જો વિશ્વભરમાં યુદ્ધની સ્થિતિ ચાલુ રહેશે તો 2025માં સોનાના ભાવમાં ઝડપથી વધારો થશે. 3. ફેડરલ રિઝર્વ વ્યાજ દરમાં ઘટાડો
યુએસ ફેડરલ રિઝર્વ બેંકે હાલમાં વ્યાજ દરમાં કોઈ ઘટાડો કર્યો નથી. જો આગામી બેઠકોમાં દરમાં ઘટાડો થાય છે તો સોનાના ભાવમાં વધારો થવાની શક્યતા લગભગ નિશ્ચિત છે. વ્યાજ દરમાં વધારાને કારણે, સોનાની ખરીદી ઓછી થાય છે કારણ કે તે ઓછો લાભ આપે છે. હાલમાં, ફેડરલ રિઝર્વનો વ્યાજ દર 4.25% અને 4.50% ની વચ્ચે રહેશે. સવાલ- 7: આ વર્ષ માટે ચાંદીના ભાવનો ટ્રેન્ડ અને તેનો અંદાજ શું છે?
જવાબ: 30 જાન્યુઆરીએ ચાંદી 1,172 રૂપિયા વધીને 91,600 રૂપિયા પ્રતિ કિલો થઈ ગઈ. 29 જાન્યુઆરીએ ચાંદી 90,428 રૂપિયા પર હતી. 23 ઓક્ટોબર 2024ના રોજ ચાંદી તેના ઓલટાઇમ હાઈ સ્તર પર પહોંચી ગઈ હતી, જ્યારે તે પ્રતિ કિલો રૂ. 99,151 પર પહોંચી ગઈ હતી. છેલ્લા 30 દિવસમાં એક કિલો ચાંદીનો ભાવ 85,900 રૂપિયા પ્રતિ કિલોથી વધીને 91,600 રૂપિયા પ્રતિ કિલો થયો છે. નિષ્ણાતોના મતે, સોના અને ચાંદીના પ્રક્ષેપણ માટે બંનેના ગુણોત્તરની તુલના કરવામાં આવે છે. આ ગુણોત્તર સામાન્ય રીતે 30% થી 90% ની વચ્ચે રહે છે. જાન્યુઆરી 2025માં સોના અને ચાંદીનો ગુણોત્તર 89.3% રહ્યો છે. નિષ્ણાતો માને છે કે આગામી સમયમાં આ ગુણોત્તર ઘટશે, જેના કારણે ચાંદીના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે. ૨૦૨૫માં ભારતીય બજારમાં ચાંદીનો ભાવ ૧ લાખ ૩૦ હજાર રૂપિયા પ્રતિ કિલો સુધી પહોંચી શકે છે.
આજનું એક્સપ્લેનર:બજેટમાં સોનું મોંઘુ થઈ શકે, છેલ્લા 30 દિવસમાં લગભગ 5 હજારનો વધારો થયો; ક્યારે 1 લાખ પ્રતિ 10 ગ્રામ સુધી પહોંચશે?
