કોરોના વેક્સિનથી મૃત્યુના કિસ્સામાં વળતર નીતિ શું હશે?:સુપ્રીમ કોર્ટનો કેન્દ્રને સવાલ; કેરળમાં વેક્સિન લીધા બાદ એક વ્યક્તિનું મોત થયું હતું

સુપ્રીમ કોર્ટે મંગળવારે કોવિડ-19ને કારણે થતા મૃત્યુના કેસોમાં વળતર સંબંધિત અરજી પર સુનાવણી કરી. કેન્દ્ર સરકારનો પક્ષ એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ (ASG) ઐશ્વર્યા ભાટી દ્વારા રજૂ કરવામાં આવ્યો હતો. કોર્ટે પૂછ્યું- શું કેન્દ્ર સરકાર કોવિડ-19 વેક્સિનની આડઅસરને કારણે મૃત્યુ પામેલા લોકોના પરિવારોને વળતર આપવા માટે કોઈ નીતિ બનાવી શકે છે? આ પ્રશ્નના જવાબમાં, ASGએ કહ્યું, ‘ફક્ત કોવિડ-19 રોગને મહામારી જાહેર કરવામાં આવી છે, કોવિડ માટે આપવામાં આવેલી વેક્સિનથી થતા મૃત્યુને નહીં.’ તેથી, આપત્તિ વ્યવસ્થાપન કાયદા હેઠળ એવી કોઈ નીતિ નથી કે જે કોવિડ-19 વેક્સિનથી થતા મૃત્યુ માટે વળતર આપે. કોર્ટે કહ્યું, ‘કોવિડ-19ને કારણે થતા મૃત્યુને કોવિડ વેક્સિન લેવાથી થતા મૃત્યુથી અલગ ન માનવું જોઈએ.’ છેવટે, સમગ્ર (કોવિડ) વેક્સિનેશન અભિયાન પણ મહામારીની બહાર હતું, એમ બેન્ચે મૌખિક રીતે કહ્યું. તમે એમ ન કહી શકો કે તેઓ પરસ્પર જોડાયેલા નથી. કોર્ટે કેન્દ્ર સરકારને 3 અઠવાડિયામાં જવાબ રજુ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. આ કેસની આગામી સુનાવણી 18 માર્ચે થશે. ખરેખર, જસ્ટિસ વિક્રમ નાથ અને સંદીપ મહેતાની બેન્ચે કેરળની એક મહિલાની અરજી પર સુનાવણી કરી છે. કોવિડ વેક્સિનની આડઅસરને કારણે મહિલાના પતિનું મૃત્યુ થયું હતું. આ પછી, સપ્ટેમ્બર 2022માં, મહિલાએ કેરળ હાઈકોર્ટમાં તેના પતિના મૃત્યુ માટે વળતરની માંગણી કરતી અરજી કરી હતી. મહિલાએ હાઈકોર્ટમાં કહ્યું હતું… વેક્સિનની આડઅસરને કારણે મૃત્યુના કિસ્સામાં વળતર આપવા અંગે કોઈ ચોક્કસ નીતિ નથી. હાઈકોર્ટે જાણ્યું કે મૃત્યુઆંક ખૂબ ઓછો હોવા છતાં, એવા ઘણા કિસ્સાઓ છે જ્યાં કોવિડ વેક્સિનની આડઅસરોને કારણે લોકોના મૃત્યુ થયા હોવાની શંકા છે. કોર્ટ રૂમ લાઈવ… ASG: કોવિડ-19 વેક્સિનેશન બેસ્ટ ગ્લોબલ પ્રેક્ટિસની જેમ તૈયાર કરાયેલ મેડિકલ પ્રોટોકોલ દ્વારા મેનેજ કરવામાં આવે છે. જે વેક્સિનેશનના એડમિનિસ્ટ્રેશન દરમિયાન વેક્સિનેશન (AEFI) પછી થતી કોઈપણ પ્રતિકૂળ અસરોની વહેલી તપાસ અને સારવાર સુનિશ્ચિત કરે છે. કોવિડ એક આપત્તિ હતી. પરંતુ કોવિડ વેક્સિનેશન મેડિકલ પ્રોટોકોલ મુજબ છે, જે વિશ્વની શ્રેષ્ઠ પ્રેક્ટિસ સાથે સુસંગત છે. કોઈપણ કોવિડ મૃત્યુ પોલિસીમાં આવરી લેવામાં આવશે. પરંતુ કોવિડ વેક્સિનેશન એ એક પ્રોટોકોલ છે જેમાં AEFI (સર્વેલન્સ) મિકેનિઝમનો સમાવેશ થાય છે જે મૃત્યુનું કારણ શું છે તે તપાસે છે, પછી ભલે તે સીધો કોવિડ સંબંધિત હોય કે ન હોય. બેન્ચ- કેન્દ્રએ તપાસ કરવી જોઈએ કે કોવિડ વેક્સિનથી થતા મૃત્યુ માટે પણ વળતર વધારવા માટે કોઈ નીતિ બનાવી શકાય છે કે નહીં. 3 અઠવાડિયાની અંદર કોર્ટમાં તમારો જવાબ સબમિટ કરો. કેસની આગામી સુનાવણી 18 માર્ચે થશે. ASG: જ્યારે નીતિ પહેલાથી જ બનાવવામાં આવી છે અને તેમાં તેમને સામેલ નથી કરાયા. તેથી કોઈ ચોક્કસ રીતે નીતિ બનાવવી આપણા માટે ફરજિયાત ન હોઈ શકે. રચના ગંગુ વિરુદ્ધ ભારત સંઘના કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ પેન્ડિંગ અન્ય મુદ્દાઓ સાથે કોર્ટ આ મામલાને જોડી શકે છે. ASG: કહ્યું કે આ કેસો હાઇકોર્ટમાં મોકલી શકાય છે. કોવિશિલ્ડ વેક્સિન બનાવતી સીરમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઇન્ડિયાએ પણ આ કેસમાં ટ્રાન્સફર અરજી દાખલ કરી છે. સુપ્રીમ કોર્ટ આ કેસમાં ઉઠાવવામાં આવેલા મુખ્ય મુદ્દાઓનો નિર્ણય લઈ શકે છે, પરંતુ અરજદાર સુપ્રીમ કોર્ટમાં રિટ અરજીમાં તબીબી બેદરકારીના પ્રશ્નો ઉઠાવી શકતો નથી. ASG: સરકારે કોવિડ વેક્સિનના વહીવટ પર દેખરેખ રાખવા માટે એક મજબૂત સિસ્ટમ બનાવી છે, પરંતુ આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તાવાળાઓ એવા લોકોને કોઈ વળતર આપી શકતા નથી જેઓ ભાગ્યે જ કિસ્સાઓમાં તેની આડઅસરોને કારણે મૃત્યુ પામે છે. અરજદાર: કોવિડ-19 વેક્સિનથી થયેલા મૃત્યુની પ્રમાણમાં ઓછી સંખ્યા માટે કોઈ વળતર કેમ આપવામાં આવી રહ્યું નથી, જ્યારે લાખો લોકોને બિમારીના કારણે જ વળતર આપવામાં આવ્યું છે. અરજદાર: કોવિડને કારણે થયેલા મૃત્યુ માટે 14 લાખથી વધુ લોકોને વળતર આપવામાં આવ્યું હતું. અલબત્ત, કોવિડ વેક્સિનની આડઅસરને કારણે 200 લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા. તેઓ આ માટે પણ વળતર કેમ નથી આપી શકતા? કોવિડને કારણે જ વેક્સિનેશન થયું. કેરળ હાઈકોર્ટ દ્વારા પસાર કરાયેલા આદેશને અવરોધ પહોંચાડી શકાય નહીં. બેન્ચ: કેન્દ્રએ આ મુદ્દા પર નિર્ણય લેવો જોઈએ અને તેનો જવાબ રજુ કરવો જોઈએ. તેઓ કેરળ હાઈકોર્ટના આદેશને સ્વીકારી શકે છે, એક નીતિ બનાવી શકે છે, નક્કી કરી શકે છે કે તેઓ તેના માટે હકદાર છે કે નહીં અને જો તેઓ હકદાર છે, તો કેટલે સુધી છે. ASG: સરકાર જવાબ સાથે પાછી આવશે અને 3 અઠવાડિયાનો સમય માંગ્યો. અમે હજુ સુધી નક્કી કર્યું નથી કે તેઓ તેના કાર્યક્ષેત્રમાં આવે છે કે નહીં. આપણે એક યા બીજી રીતે નિર્ણય લઈશું. કેરળ હાઈકોર્ટે નીતિ તૈયાર કરવાના આદેશ આપ્યા હતા મહિલાની અરજી બાદ, કેરળ હાઈકોર્ટે કેસની સુનાવણી કરી. જાણવા મળ્યું કે કોવિડ વેક્સિનની આડઅસરથી મૃત્યુ પામનારાઓની સંખ્યા ઘણી ઓછી હોવા છતાં, એવા ઘણા કિસ્સાઓ છે જ્યાં કોવિડ વેક્સિનની આડઅસરથી લોકોના મૃત્યુ થયા હોવાની શંકા છે. હાઈકોર્ટે રાષ્ટ્રીય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન સત્તામંડળ (NDMA)ને આદેશ આપ્યો હતો. એવું કહેવામાં આવ્યું હતું કે કોવિડ વેક્સિનની આડઅસરને કારણે મૃત્યુ પામેલા લોકોની ઓળખ થવી જોઈએ. તેમના પર નિર્ભર લોકો વિશે માહિતી એકત્રિત કરવી જોઈએ. આ પછી, કોવિડ-19 રસીકરણને કારણે મૃત્યુના કેસોને ઓળખવા માટે એક નીતિ અથવા માર્ગદર્શિકા તૈયાર કરો જેથી તેમને વળતર મળી શકે. હાઈકોર્ટના આ આદેશને કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકાર્યો હતો. વર્ષ 2023માં, સુપ્રીમ કોર્ટે હાઇકોર્ટના નિર્દેશ પર રોક લગાવી દીધી. કોવિડ-19 સંબંધિત આ સમાચાર પણ વાંચો…
ભાસ્કર એક્સપ્લેનર: શું હાર્ટ એટેકનું કારણ કોવિશિલ્ડ વેક્સિન છે?:કંપનીએ સ્વીકાર્યું- લોહી ગંઠાઈ શકે છે; 7 સવાલોમાં સમજો સમગ્ર મામલો જ્યારે યુકેમાં કોવિડ વેક્સિન કોવિશિલ્ડ લોન્ચ કરવામાં આવી ત્યારે તત્કાલિન બ્રિટિશ વડાપ્રધાન બોરિસ જોન્સને તેને ‘બ્રિટિશ વિજ્ઞાનની જીત’ ગણાવી હતી. ભારતમાં પણ સૌથી પહેલા અને સૌથી વધારે આ કોવિશિલ્ડના 174 કરોડ ડોઝ અત્યાર સુધી અપાઇ ચૂક્યા છે. હવે આ વેક્સિનને લઈને મોટો ખુલાસો થયો છે. કોવિશિલ્ડ વેક્સિન બનાવનારી કંપની એસ્ટ્રાઝેનેકાએ યુકે કોર્ટમાં આપેલા નિવેદનમાં સ્વીકાર્યું છે કે આ વેક્સિનથી શરીરના કોઈપણ ભાગમાં લોહી ગંઠાઈ જવાની આડઅસર થઈ શકે છે. સમગ્ર સમાચાર વાંચો… કોરોના વેક્સિનની આડઅસરનો આરોપ લગાવતી અરજી ફગાવી: સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું- વિચારો કે જો તમે વેક્સિન ન લીધી હોત તો શું થયું હોત, અરજી ફક્ત સનસનાટી માટે છે સુપ્રીમ કોર્ટે સોમવારે કોરોના વેક્સિનને કારણે લોહી ગંઠાઈ જવા જેવી આડઅસરોનો આરોપ લગાવતી પીઆઈએલ ફગાવી દીધી હતી. ચીફ જસ્ટિસ (CJI) ડીવાય ચંદ્રચુડ, જસ્ટિસ જેબી પારડીવાલા અને જસ્ટિસ મનોજ મિશ્રાની બેન્ચે જણાવ્યું હતું કે પીઆઈએલ ફક્ત સનસનાટી મચાવવા માટે કરવામાં આવી હતી.