ટ્રમ્પ કેનેડાને જાસૂસી ગેંગમાંથી કાઢવા મક્કમ:પાંચ દેશોના આ જૂથમાં છે દુનિયાના સૌથી ખતરનાક જાસૂસો, શું છે આ 5-EYES

તારીખ- સપ્ટેમ્બર 2021 સ્થળ- રાવલપિંડી, પાકિસ્તાન ન્યુઝીલેન્ડની ટીમ પાકિસ્તાનના પ્રવાસે ગઈ હતી. બંને દેશો વચ્ચે રાવલપિંડીમાં એક ODI મેચ યોજાવાની હતી. મેચ શરૂ થાય તેના થોડી મિનિટો પહેલા, ન્યુઝીલેન્ડની ટીમે મેદાનમાં ન ઉતરવાની જાહેરાત કરી. થોડા કલાકો પછી, તેણીએ પોતાનો સામાન પેક કર્યો અને પાકિસ્તાન છોડી દીધું. પાકિસ્તાનથી લઈને આંતરરાષ્ટ્રીય મીડિયા સુધી, ન્યુઝીલેન્ડના આ નિર્ણયથી બધા આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા. 48 કલાક પછી, પાકિસ્તાન ક્રિકેટ બોર્ડ (PCB)ના અધિકારી વસીમ ખાને જણાવ્યું કે ન્યુઝીલેન્ડને ‘ફાઇવ આઇઝ’ તરફથી સુરક્ષા ચેતવણી મળી હતી. આમાં આતંકવાદી હુમલાનો ભય વ્યક્ત કરવામાં આવ્યો હતો. આજે, 4 વર્ષ પછી, ફાઇવ આઇઝ ફરી એકવાર સમાચારમાં છે. વાસ્તવમાં, યુએસ રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ કેનેડાને 5 દેશોના ગુપ્તચર જૂથ ‘ફાઇવ આઇઝ’માંથી દૂર કરવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, એ જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે કે ફાઇવ આઇઝ શું છે, આ જોડાણમાંથી કેનેડાને બાકાત રાખવાની ચર્ચા કેમ શરૂ થઈ છે? ફાઇવ આઇઝ 5 દેશોથી બન્યું છે
નામ પરથી જ સ્પષ્ટ છે કે, તે પાંચ દેશોનું સંગઠન છે. તેના સભ્યો એકબીજા સાથે ગુપ્ત માહિતી શેર કરે છે અને ઘણા કિસ્સાઓમાં સાથે મળીને કામ પણ કરે છે. આમાં અમેરિકા અને તેના સાથી દેશો કેનેડા, બ્રિટન, ઓસ્ટ્રેલિયા અને ન્યુઝીલેન્ડનો સમાવેશ થાય છે. ફાઇવ આઇઝને વિશ્વનું સૌથી શક્તિશાળી ગુપ્તચર નેટવર્ક પણ માનવામાં આવે છે. આ ગઠબંધનનો સૌથી મોટો ઉદ્દેશ્ય આતંકવાદને રોકવાનો અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે કામ કરવાનો છે. જર્મની-જાપાનને રોકવા માટે ફાઇવ આઇઝ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું
ફાઇવ આઇઝ એલાયન્સ બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન શરૂ થયું હતું. 1943માં અમેરિકા અને બ્રિટન વચ્ચે બ્રિટિશ-યુએસ કોમ્યુનિકેશન્સ ઇન્ટેલિજન્સ એગ્રીમેન્ટ (BRUSA) પર હસ્તાક્ષર થયા હતા. એવું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે બંને દેશોના કોડ-બ્રેકર્સ જર્મની અને જાપાનના કોમ્યુનિકેશન કોડ તોડવા માટે સાથે મળીને કામ કરશે. બંને દેશોએ એકબીજા સાથે ગુપ્ત માહિતી શેર કરવાનું શરૂ કર્યું. યુદ્ધમાં પણ તેને આનો ફાયદો મળ્યો. યુદ્ધ જીત્યા પછી, અમેરિકા અને બ્રિટને આ જોડાણ ચાલુ રાખવાનો નિર્ણય કર્યો. 1946માં, આ કરારને નવું નામ આપવામાં આવ્યું – યુકેયુએસએ (યુકે-યુએસએ કરાર). 1949માં કેનેડા પણ તેમાં જોડાયું. આ પછી, 1956 માં ન્યુઝીલેન્ડ અને ઓસ્ટ્રેલિયા પણ તેમાં જોડાયા. આ પછી તેનું નામ ફાઇવ આઇઝ રાખવામાં આવ્યું. ફાઇવ આઇઝમાં 20થી વધુ એજન્સીઓ સામેલ
ફાઇવ આઇઝ એલાયન્સ દેશો તેમના ભાગીદારોના હિતોને ધ્યાનમાં રાખીને કામ કરે છે અને એકબીજા માટે ગુપ્ત માહિતી પૂરી પાડે છે. બધા સભ્ય દેશોની 20થી વધુ એજન્સીઓ તેની સાથે સંકળાયેલી છે. આ જોડાણ ઘણા દાયકાઓ સુધી ગુપ્ત રીતે કામ કરતું રહ્યું. જર્નલ ઓફ કોલ્ડ વોર સ્ટડીઝમાં પ્રકાશિત થયેલા એક લેખ મુજબ, ગફ વ્હિટલામ 1972માં ઓસ્ટ્રેલિયાના વડા પ્રધાન બન્યા. એક વર્ષ પછી તેને ખબર પડી કે ફાઇવ આઇઝ નામનું એક જોડાણ પણ અસ્તિત્વમાં છે. તે 55 વર્ષ સુધી દુનિયાની નજરથી ગાયબ રહ્યું
1999 સુધી, કોઈપણ સભ્ય દેશે આ જોડાણના અસ્તિત્વનો ખુલાસો કર્યો ન હતો. પ્રથમ વખત, ફાઇવ આઇઝ સંબંધિત કરાર વર્ષ 2010 માં જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. ફાઇવ આઇઝનું સચિવાલય અમેરિકામાં છે. આ જોડાણમાં અમેરિકા સૌથી વધુ ગુપ્ત માહિતી શેર કરે છે. આ પછી, બ્રિટન બીજો દેશ છે જે સૌથી વધુ ગુપ્ત માહિતી પૂરી પાડે છે. કેનેડા, ઓસ્ટ્રેલિયા કે ન્યુઝીલેન્ડની ભૂમિકા ખૂબ જ મર્યાદિત છે. 5 આઇઝ ધરાવતા દરેક દેશમાં અલગ અલગ જવાબદારીઓ
2020માં, એક કેનેડિયન ગુપ્તચર અધિકારીએ એક લશ્કરી ગુપ્તચર મેગેઝિનમાં લખ્યું હતું કે ફાઇવ આઇઝ સાથે સંકળાયેલા દરેક દેશની અલગ અલગ જવાબદારીઓ છે. ઓસ્ટ્રેલિયા દક્ષિણ ચીન, ભારત-ચીન અને તેના નજીકના પડોશીઓને આવરી લે છે; બ્રિટન આફ્રિકા અને કેટલાક યુરોપિયન દેશોનો હવાલો સંભાળે છે; ન્યુઝીલેન્ડ પશ્ચિમ પેસિફિક દેશોની માહિતી એકત્રિત કરે છે, જ્યારે કેનેડા રશિયાને લગતા મામલાઓનું સંચાલન કરે છે. ટ્રમ્પ કેમ કેનેડાને ફાઇવ આઇઝમાંથી દૂર કરવા માંગે છે?
કેનેડા પાસે એટલા બધા સૈનિકો નથી. નાટો દ્વારા જ કેનેડાને અમેરિકા દ્વારા પૂરી પાડવામાં આવતી સુરક્ષા મળે છે. હાલમાં કેનેડા અને અમેરિકા વચ્ચે વેપાર અને ટેરિફને લઈને ઘણા વિવાદો ચાલી રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં, ટ્રમ્પની નીતિ કેનેડાને અપમાનિત કરવાની છે. તે વારંવાર ટ્રુડોને “ગવર્નર” તરીકે ઓળખાવે છે. હવે ફાઇવ આઇઝમાંથી કેનેડાને દૂર કરવાની વાત પણ આનો એક ભાગ છે. આમ કરીને, ટ્રમ્પ કેનેડાને પોતાની શરતો પર લાવવા માંગે છે. કેનેડા માટે ફાઇવ આઇઝ કેટલું મહત્વનું છે?
કેનેડા તેની સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા અને જોખમોનો સામનો કરવા માટે ફાઇવ આઇઝ પર ખૂબ આધાર રાખે છે. ભલે આ ગઠબંધનમાં સામેલ દેશો યુદ્ધ કે રાજદ્વારી ક્ષેત્રમાં એકબીજાને મદદ ન કરે, પણ આ દેશો એકબીજાને મહત્વપૂર્ણ માહિતી પૂરી પાડી રહ્યા છે જેનાથી મોટા જોખમોને ટાળવામાં મદદ મળી છે. ટ્રમ્પના સલાહકાર પીટર નાવારોએ પોતે કેનેડાને ફાઇવ આઇઝ નેટવર્કમાંથી બાકાત રાખવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો છે. તેમના મતે, કેનેડાની સંરક્ષણ ક્ષમતાઓ અમેરિકાના સુરક્ષા ધોરણો જેટલી નથી. કેનેડા આ જોડાણમાં સૌથી ઓછું યોગદાન આપે છે. કેનેડાને જોડાણમાંથી દૂર કરવાથી અમેરિકાને ફાયદો થશે. કેનેડાને જોડાણમાંથી દૂર કરવાથી શું નુકસાન થઈ શકે છે?
ટ્રમ્પના ભૂતપૂર્વ વ્યૂહાત્મક સલાહકાર સ્ટીવ બેનનના મતે, કેનેડા પાસે પોતાનો બચાવ કરવા માટે સંસાધનો નથી. એવા સમયે જ્યારે ચીન આર્કટિકમાં તેની હાજરી વધારી રહ્યું છે, ત્યારે તેને જોડાણમાંથી બાકાત રાખવું ખતરનાક બની શકે છે. બેનને કહ્યું કે કેનેડા મર્યાદિત ક્ષમતા સાથે ઘણું બધું કરે છે. જો આપણે ઇતિહાસ પર નજર કરીએ તો, કેનેડા લશ્કરી બાબતોમાં અમેરિકાનું શ્રેષ્ઠ સાથી રહ્યું છે. નિજ્જરની હત્યાના કેસમાં ફાઇવ આઇઝનું નામ સામે આવ્યું
ખાલિસ્તાની આતંકવાદી હરદીપ સિંહ નિજ્જર જૂન 2023માં માર્યો ગયો હતો. આ કેસમાં કેનેડાના પીએમ જસ્ટિન ટ્રુડોએ ભારતીય ગુપ્તચર એજન્સીઓ પર નિજ્જરની હત્યાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. ટ્રુડોએ દાવો કર્યો હતો કે તેમને ‘ફાઇવ આઇઝ’ તરફથી પણ ઇનપુટ્સ મળ્યા હતા. ફાઇવ આઇઝ એલાયન્સ વિવાદમાં રહ્યું
2013માં, ભૂતપૂર્વ CIA અધિકારી એડવર્ડ સ્નોડેને ઘણી વર્ગીકૃત માહિતી જાહેર કરીને અમેરિકાનો પર્દાફાશ કર્યો. તેમાં ફાઇવ આઇઝ સંબંધિત માહિતી પણ હતી. સ્નોડેને ફાઇવ આઇઝને ‘સુપર-નેચરલ ગુપ્તચર સંગઠન’ તરીકે વર્ણવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે આ સંગઠન તેના પોતાના દેશોના કાયદાને આધીન નથી. દસ્તાવેજમાં એવો પણ દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ફાઇવ આઇઝ દેશો તેમના પોતાના નાગરિકોની જાસૂસી કરે છે.