યુક્રેનિયન રાષ્ટ્રપતિ વોલોડીમીર ઝેલેન્સકી રશિયા સાથેના યુદ્ધમાં મદદ લેવા અમેરિકા આવ્યા હતા. અહીં, રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ સાથેની મુલાકાત દરમિયાન, પરિસ્થિતિ એવી બદલાઈ ગઈ કે ઝેલેન્સ્કીને ખાલી હાથે પાછા ફરવું પડ્યું, પરંતુ અમેરિકા સાથેના સંબંધો પણ બગડ્યા. વ્હાઇટ હાઉસ ખાતે ટ્રમ્પ અને ઉપરાષ્ટ્રપતિ જેડી વાન્સ સાથે ઝેલેન્સકીની ચર્ચા વૈશ્વિક રાજકારણમાં મોટો ફેરફાર લાવી શકે છે. નિષ્ણાતો માને છે કે યુક્રેનમાં ગમે ત્યારે ઝેલેન્સકીનો તખ્તોપલટ થઈ શકે છે. ઝેલેન્સકી પર લોકોનો વિશ્વાસ ઘટી રહ્યો છે, જેના કારણે તેમની સરકારને ઉથલાવી પાડવાનું સરળ બનશે. અમેરિકા અને યુક્રેન વચ્ચેના આ તણાવની બંને દેશો પર શું અસર પડશે, ટ્રમ્પ ઝેલેન્સકી, યુક્રેન અને યુરોપિયન નેતાઓ પર દબાણ લાવવા માટે કઈ રણનીતિ અપનાવી શકે છે, ચાલો તમને નિષ્ણાતોનો અભિપ્રાય જણાવીએ… સૌ પ્રથમ, ઝેલેન્સકીની અમેરિકા મુલાકાત ત્રણ તસવીરોમાં જુઓ… ઝેલેન્સકીના બળવામાં યુએસ ગુપ્ત એજન્સી મદદ કરી શકે છે બનારસ હિન્દી યુનિવર્સિટી (BHU) માં આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધોના પ્રોફેસર પ્રિયંકા ઉપાધ્યાય કહે છે કે ટ્રમ્પે પોતાના બધા પત્તા જાહેર કરી દીધા છે. વ્હાઇટ હાઉસમાં ટ્રમ્પ સાથેની ચર્ચા બાદ ઝેલેન્સકીનું મનોબળ ખૂબ જ નબળું પડી ગયું છે. યુક્રેનમાં સેનાનું મનોબળ અડધું થઈ જશે. અત્યાર સુધી તેમને લાગતું હતું કે અમેરિકા જેવી સુપર પાવર તેમની પાછળ ઉભી છે, પરંતુ હવે અમેરિકા પોતે ઝેલેન્સકી પર યુદ્ધ શરૂ કરવાનો આરોપ લગાવી રહ્યું છે. એ પણ શક્ય છે કે રશિયા યુક્રેનમાં બળવો કરી શકે. રશિયા પર યુક્રેનમાં કઠપૂતળી સરકાર બનાવવાનો પણ આરોપ મૂકવામાં આવ્યો છે. જો રશિયા ફરી આવું કંઈક કરવાનો પ્રયાસ કરે છે, તો અમેરિકન ગુપ્ત એજન્સી CIA પણ મદદ કરી શકે તેવી શક્યતા છે. ધારણાનું કારણ: અમેરિકાએ પોતાના ફાયદા માટે વિશ્વમાં ઘણી વખત બળવા કર્યા છે. અમેરિકાએ 1980ના દાયકામાં અફઘાનિસ્તાનમાંથી સોવિયેત યુનિયનને બહાર કાઢવા માટે તાલિબાનની રચના કરી હતી. તાલિબાનોએ અફઘાનિસ્તાન પર કબજો કર્યો. બાદમાં અમેરિકાએ 20 વર્ષ સુધી તાલિબાન સામે લડત આપી. ગયા વર્ષે, બાંગ્લાદેશમાં શેખ હસીનાના બળવામાં અમેરિકાનો હાથ હોવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. રાષ્ટ્રપતિ પુતિને આરોપ લગાવ્યો હતો કે 2014માં યુક્રેનના રશિયા સમર્થક રાષ્ટ્રપતિ વિક્ટર યાનુકોવિચનો તખ્તાપલટ અમેરિકાના કારણે થયો હતો. ટ્રમ્પ યુક્રેનિયન માલ પર ટેરિફ લાદી શકે છે એમિટી યુનિવર્સિટીના આંતરરાષ્ટ્રીય બાબતોના નિષ્ણાત શ્રીશ પાઠક કહે છે કે ટ્રમ્પ દબાણ બનાવવા માટે ઝેલેન્સકીની જાહેર ટીકાને વધુ તીવ્ર બનાવી શકે છે. રશિયા સાથેની શાંતિ વાટાઘાટોમાંથી યુક્રેનને સંપૂર્ણપણે બાકાત રાખી શકાય છે. આર્થિક દબાણ વધારવા માટે, યુક્રેનિયન માલ પર ટેરિફ લાદી શકાય છે. ટ્રમ્પ યુરોપિયન નેતાઓ પર યુક્રેનને વધુ આર્થિક અને લશ્કરી સહાય પૂરી પાડવા માટે દબાણ લાવી શકે છે. આ સાથે, તે નાટોને અમેરિકન સહાયમાં ઘટાડો કરવાની જાહેરાત કરી શકે છે, જેના કારણે યુરોપિયન દેશો ટ્રમ્પના મતે કામ કરવા મજબૂર થઈ શકે છે. અનુમાનનું કારણ: શુક્રવારે વ્હાઇટ હાઉસમાં, ટ્રમ્પે ઝેલેન્સકી પર ત્રીજા વિશ્વયુદ્ધની શરૂઆત પર જુગાર રમવાનો આરોપ લગાવ્યો. ઝેલેન્સકીએ કહ્યું કે આ યુદ્ધ ભવિષ્યમાં અમેરિકાને પણ અસર કરશે. ટ્રમ્પ આ સાંભળીને ગુસ્સે થયા અને કહ્યું કે અમારે શું અનુભવવું જોઈએ તે ના કહો. તમે અમને કંઈ કહેવાની સ્થિતિમાં નથી. ટ્રમ્પે તેમના ચૂંટણી પ્રચાર દરમિયાન ઘણી વખત નાટો જૂથની ટીકા પણ કરી છે. ટ્રમ્પ કહે છે કે અમેરિકા આ સંગઠનને મહત્તમ ભંડોળ આપે છે, જ્યારે તેમાં સામેલ તમામ દેશોની સમાન જવાબદારી હોવી જોઈએ. ટ્રમ્પ યુક્રેન પાસેથી પૈસા ઉઘરાવી રહ્યા છે, આ ભારત માટે પણ એક સંદેશ છે JNUના પ્રોફેસર રાજન કુમારનું કહેવું છે કે ટ્રમ્પ યુક્રેન પર દબાણ વધારવા માટે યુક્રેનમાં એલોન મસ્કની કંપની સ્ટારલિંકની ઇન્ટરનેટ સેવા બંધ કરી શકે છે. શસ્ત્રોનો ટેકો સંપૂર્ણપણે બંધ કરવામાં આવશે. આ સાથે, અમેરિકા હવે ઝેલેન્સકીને સરકારમાંથી બહાર કાઢવાનો શ્રેષ્ઠ પ્રયાસ કરશે. આ માટે, ઝેલેન્સકી સામેના ભ્રષ્ટાચારના કેસોને પ્રકાશિત કરવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, અમેરિકા યુક્રેનમાં થઈ રહેલા મૃત્યુને પણ અતિશયોક્તિપૂર્ણ રીતે રજૂ કરશે. અમેરિકા યુક્રેનમાં લોકોને ઝેલેન્સકી વિરુદ્ધ વિરોધ કરવા માટે ઉશ્કેરશે અને રશિયાને સંપૂર્ણ છૂટ આપવામાં આવશે. જ્યારે રશિયાને ખબર પડશે કે યુક્રેનને હવે અમેરિકાનો ટેકો નથી, ત્યારે તે તેના હુમલાઓને વધુ તીવ્ર બનાવશે. તાજેતરની પરિસ્થિતિમાં, અમેરિકા અને યુરોપ વચ્ચેના સંબંધોમાં એક પ્રકારનો તિરાડ પડી ગઈ છે. રવિવારની બેઠકમાં યુરોપિયન યુનિયન ગમે તે નિર્ણય લે, બ્રિટન ક્યારેય અમેરિકાની વિરુદ્ધ નહીં જાય. બ્રિટનને એ પણ ડર છે કે જો અમેરિકા તેનો ત્યાગ કરશે તો તેની સ્થિતિ પણ જોખમમાં મુકાશે. ટ્રમ્પ યુક્રેન સાથે જે કરી રહ્યા છે તે એક પ્રકારની ગેરવસૂલી છે. આનાથી ભારત જેવા દેશોને પણ સંદેશ મળે છે કે તેમણે ક્યારેય અમેરિકા પર આધાર રાખીને યુદ્ધમાં સામેલ ન થવું જોઈએ. ટ્રમ્પનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય અમેરિકાને આર્થિક રીતે મજબૂત બનાવવાનો છે. અટકળોનું કારણ: રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પના સાથી એલોન મસ્કની કંપની સ્ટારલિંક યુક્રેનમાં ઇન્ટરનેટ સેવા પૂરી પાડે છે. વ્હાઇટ હાઉસમાં ગરમાગરમ ચર્ચા બાદ મસ્કે ઝેલેન્સકી પર પણ નિશાન સાધ્યું છે. તેમણે સોશિયલ મીડિયા પર લખ્યું કે યુક્રેનને મોકલવામાં આવેલા સેંકડો અબજો ડોલરનું ખરેખર શું થયું તે શોધવાનો સમય આવી ગયો છે. બીજી તરફ, અમેરિકાએ તાજેતરમાં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર (UN) માં યુક્રેન દ્વારા લાવવામાં આવેલા ઠરાવનો વિરોધ કરીને રશિયાને ટેકો આપ્યો હતો. છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં આ પહેલી વાર હતું જ્યારે અમેરિકાએ યુક્રેન અને યુરોપિયન દેશો સામે રશિયાને ટેકો આપ્યો હતો. હાલમાં ટ્રમ્પનું ધ્યાન અમેરિકાને આર્થિક રીતે મજબૂત બનાવવા પર છે. આ માટે, તેમણે ચીનની સાથે તેમના પડોશીઓ કેનેડા અને મેક્સિકો પર ભારે ટેરિફની જાહેરાત કરી દીધી છે. આવી સ્થિતિમાં, શક્ય છે કે તે રશિયા સાથે વ્યાપારિક સોદા માટે સંમત થાય. ટ્રમ્પનો પક્ષ રશિયાને નબળું પાડવા માંગતો નથી. આંતરરાષ્ટ્રીય સંબંધોના નિષ્ણાત કમર આગા કહે છે કે અમેરિકાને સમજાયું છે કે યુક્રેન યુદ્ધ જીતી શકશે નહીં. ટ્રમ્પ એક ઉદ્યોગપતિ છે, તેથી તેઓ માને છે કે પૈસા કેમ બિનજરૂરી રીતે ખર્ચવા જોઈએ. અમેરિકાએ યુક્રેનને એ વિચારીને ટેકો આપ્યો કે રશિયા ત્રણથી ચાર અઠવાડિયામાં સંપૂર્ણપણે નબળું પડી જશે, અથવા પુતિન સામે બળવો થશે. અમેરિકા માનતું હતું કે રશિયા નબળું પડતાં જ અમેરિકન કંપનીઓ ત્યાં રોકાણ કરીને ફાયદો મેળવી શકે છે. હવે પુતિન પોતે અમેરિકાને રશિયામાં રોકાણ કરવા આમંત્રણ આપી રહ્યા છે. ટ્રમ્પની રિપબ્લિકન પાર્ટી ઇચ્છતી નથી કે રશિયા ખૂબ નબળું પડે કારણ કે તેનાથી યુરોપની યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પરની નિર્ભરતા ઓછી થશે. આ ઉપરાંત, ચીન અને રશિયા વચ્ચેના જોડાણને નબળું પાડવાની અમેરિકાની રણનીતિ પણ રહી છે. અમેરિકા એ પણ ઇચ્છે છે કે જો ઈરાન પર હુમલો થાય તો રશિયા તેને લશ્કરી કે લોજિસ્ટિકલ સપોર્ટ ન આપે. અટકળોનું કારણ: રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને તાજેતરમાં અમેરિકન કંપનીઓને રશિયા સાથે વ્યવસાયિક સોદો ઓફર કર્યો હતો. પુતિન કહે છે કે જો અમેરિકન કંપનીઓ ઇચ્છે તો તેઓ રશિયાના કબજા હેઠળના યુક્રેનિયન પ્રદેશમાં ખનિજ સંસાધનોના ખાણકામમાં મદદ કરી શકે છે. આ સાથે, તેમણે રશિયાના સાઇબિરીયા ક્ષેત્રમાં ખાણકામની પણ ઓફર કરી. પુતિને કહ્યું કે રશિયા પાસે યુક્રેન કરતા અનેક ગણી વધુ દુર્લભ પૃથ્વી સામગ્રી છે. રશિયા અહીં હાજર ખાણો વિકસાવવા માટે અમેરિકા સાથે કામ કરવા તૈયાર છે.
