ક્યાં ગઈ IPLની એ પાંચ ટીમ?:ગુજરાતની એક ટીમ બે સીઝન રમીને ગાયબ; સચિને જેની સામે સદી ફટકારી તે ખતમ થઈ ગઈ

IPLની 18મી સીઝન 22 માર્ચથી શરૂ થવા જઈ રહી છે. ઓપનિંગ મેચ કોલકાતા નાઈટ રાઈડર્સ (KKR) અને રોયલ ચેલેન્જર્સ બેંગલુરુ (RCB) વચ્ચે કોલકાતામાં રમાશે. બંને ટીમ 2008માં તેની પ્રથમ સીઝનથી ટુર્નામેન્ટનો ભાગ છે. આ વખતે 10 ટીમ ભાગ લેશે, પરંતુ IPLના 18 વર્ષના ઇતિહાસમાં 5 ટીમ એવી રહી છે જે હવે ટુર્નામેન્ટનો ભાગ નથી. સચિન તેંડુલકરે તો તેમાંથી એક સામે જ પોતાની એકમાત્ર T20 સદી ફટકારી છે. તે જ સમયે, એક ટીમ ચેમ્પિયન બન્યા પછી પણ ટુર્નામેન્ટમાંથી ગાયબ થઈ ગઈ. IPLમાંથી ગાયબ થયેલી 5 ટીમની કહાની… 1. કોચી ટસ્કર્સ કેરળ
સચિનની સદી KTK સામે આવી હતી રેન્ડેઝવસ સ્પોર્ટ્સ વર્લ્ડ કંપનીએ 2010માં કોચી ટીમને 1555 કરોડ રૂપિયામાં ખરીદી હતી. 2011 સીઝનમાં ટીમની સંખ્યા 8 થી વધારીને 10 કરવામાં આવી હતી. કોચી ટુર્નામેન્ટની નવમી ટીમ હતી. મહેલા જયવર્ધનેની કેપ્ટનશીપ હેઠળ, ટીમમાં બ્રેન્ડન મેક્કુલમ, રવીન્દ્ર જાડેજા, મુથૈયા મુરલીધરન, આરપી સિંહ અને શ્રીસંત જેવા સ્ટાર ખેલાડીઓ હતા. આમ છતાં, ટીમ 14માંથી ફક્ત 6 મેચ જીતી શકી અને પોઈન્ટ ટેબલમાં આઠમા ક્રમે રહીને પ્લેઓફમાં પહોંચી શકી નહીં. કોચી ફક્ત એક જ સીઝન રમી, પરંતુ તેમની સામે ક્રિકેટના ભગવાન સચિન તેંડુલકરે તેની T20 કારકિર્દીની એકમાત્ર સદી ફટકારી. 15 એપ્રિલ 2011ના રોજ, મુંબઈ ઈન્ડિયન્સે સચિનની સદીની મદદથી વાનખેડે સ્ટેડિયમમાં 182 રન બનાવ્યા. જોકે, આ સ્કોર ટીમને જીતવા માટે પૂરતો ન હતો, કોચીએ 19 ઓવરમાં માત્ર 2 વિકેટ ગુમાવીને ટાર્ગેટ ચેઝ કર્યો. મેક્કુલમે મેચ-વિનિંગ 81 રન બનાવ્યા. કેમ ગાયબ થઈ ગઈ?
ફ્રેન્ચાઇઝ માલિકો BCCI તરફથી બેંક ગેરંટી રિન્યુ કરી શક્યા ન હતા. માલિકે 26 માર્ચ, 2011 સુધીમાં બેંકમાં ગેરંટી જમા કરાવવાની હતી. બોર્ડે લગભગ 6 મહિના રાહ જોઈ, પણ કોન્ટ્રાક્ટના 156 કરોડ રૂપિયા મળ્યા નહીં. જેના કારણે BCCI એ 19 સપ્ટેમ્બર 2011ના રોજ એન્યુઅલ મિટિંગમાં ટીમને સમાપ્ત કરી દીધી. ટીમના બધા ખેલાડીઓને ઓક્શન માટે મૂકવામાં આવ્યા હતા જેથી તેમને કોઈ નુકસાન ન થાય. KTKના ચેરમેન મુકેશ પટેલે કહ્યું હતું કે ફ્રેન્ચાઇઝી પર BCCIનું કંઈ દેવું બાકી નથી. તે જ સમયે, BCCIએ આરોપ લગાવ્યો કે ફ્રેન્ચાઇઝીએ બોર્ડને 156 કરોડ રૂપિયા ચૂકવ્યા નથી. જુલાઈ 2015માં, જસ્ટિસ આરસી લાહોટીએ ફ્રેન્ચાઇઝની તરફેણમાં ચુકાદો આપ્યો. કોર્ટે આદેશ આપ્યો કે BCCI ટીમને વળતર તરીકે 550 કરોડ રૂપિયા આપશે. ફ્રેન્ચાઇઝીએ વળતરના બદલામાં IPLમાં વાપસી માંગી હતી, પરંતુ BCCIએ ટીમને ફરીથી પ્રવેશ આપ્યો ન હતો. 2. પુણે વોરિયર્સ ઈન્ડિયા ક્રિસ ગેલની તોફાની સદી સહારા ઇન્ડિયાએ 2010માં પુણે સ્થિત ફ્રેન્ચાઇઝીને લગભગ રૂ. 1,700 કરોડમાં ખરીદી હતી. પુણે વોરિયર્સ ઈન્ડિયા 2011ની IPL માં જોડાનાર 10મી ટીમ હતી. યુવરાજ સિંહ, સૌરવ ગાંગુલી અને એરોન ફિન્ચ જેવા ખેલાડીઓએ ટીમનું નેતૃત્વ કર્યું. રોબિન ઉથપ્પા, મનીષ પાંડે, સ્ટીવ સ્મિથ, ભુવનેશ્વર કુમાર અને આશિષ નેહરા જેવા ખેલાડીઓ પુણેનો ભાગ હતા. આમ છતાં, ટીમ 3 સીઝનમાં ફક્ત 26% મેચ જીતી શકી. ટીમ દર વખતે આઠમા કે નવમા સ્થાને રહી. PWI ટુર્નામેન્ટમાં કંઈ ખાસ કરી શકી નહીં, પરંતુ તેની સામે એક રેકોર્ડ ચોક્કસ બન્યો. 23 એપ્રિલ 2013ના રોજ, ટીમે બેંગલુરુમાં RCB સામે મેચ રમી. આ મેચમાં RCBના ઓપનર ક્રિસ ગેલે માત્ર 30 બોલમાં સદી ફટકારી હતી. તેણે 66 બોલમાં 13 ચોગ્ગા અને 17 છગ્ગાની મદદથી 175 રન બનાવ્યા. આજ સુધી, T20 ઇતિહાસમાં ગેલથી મોટો સ્કોર કોઈ ખેલાડી કરી શક્યો નથી. RCBએ 20 ઓવરમાં 263 રન બનાવ્યા, જે 10 વર્ષ સુધી IPLમાં સૌથી વધુ સ્કોર રહ્યો. કેમ ગાયબ થઈ ગઈ?
પુણે ફ્રેન્ચાઇઝના માલિક સુબ્રત રોય 2013માં 170.2 કરોડ રૂપિયાની બેંક ગેરંટી રિન્યુ કરી શક્યા નહીં. તેની અંતિમ તારીખ 2 મે હતી, BCCIએ 20 મે સુધી રાહ જોઈ અને પછી અગાઉના ગેરંટીના પૈસા તેના ખાતામાં ટ્રાન્સફર કર્યા. BCCIના આ પગલા બાદ સુબ્રતો રોયે IPLમાંથી પોતાની ટીમનું નામ પાછું ખેંચી લીધું. 26 ઓક્ટોબરના રોજ, BCCIએ પુણે વોરિયર્સને પણ સમાપ્ત કરી દીધું. સુબ્રતાએ કહ્યું હતું કે, ‘જ્યારે તેમણે 2010માં ટીમ ખરીદી હતી, ત્યારે BCCI એ દરેક સીઝનમાં 18 લીગ મેચ માટે કરાર કર્યો હતો, પરંતુ ટીમને 3 સીઝનમાં ફક્ત 14-16 મેચ રમવા માટે મજબૂર કરવામાં આવી હતી. કોચીએ પણ આનો વિરોધ કર્યો. BCCI ટીમની મેચની સંખ્યા ઘટાડી રહ્યું છે અને હવે વળતર આપવાને બદલે, તે બેંક ગેરંટી તેના ખાતામાં ટ્રાન્સફર કરી રહ્યું છે. એક વ્યાવસાયિક બોર્ડ હોવાથી, આ ખોટું છે, તેથી ટુર્નામેન્ટનો ભાગ રહેવાનો કોઈ અર્થ નથી.’ આ પછી, સહારાએ ટીમ ઈન્ડિયાની સ્પોન્સરશિપ પણ રિન્યુ કરી નહીં. 3. ડેક્કન ચાર્જર્સ
બીજા વર્ષે ટાઇટલ જીત્યું, 3 સીઝન ફ્લોપ રહી ડેક્કન ક્રોનિકલ હોલ્ડિંગ્સ લિમિટેડ (DHCL)એ ડેક્કન ચાર્જર્સ ફ્રેન્ચાઇઝી રૂ. 1000 કરોડમાં હસ્તગત કરી. આ ટીમ 2008માં તેની પ્રથમ સીઝનથી ટુર્નામેન્ટનો ભાગ રહી છે. ટીમે એડમ ગિલક્રિસ્ટ અને કુમાર સંગાકારાના કેપ્ટનશીપ હેઠળ 5 સીઝન રમી હતી. ડેલ સ્ટેન, રોહિત શર્મા, સાયમન્ડ્સ, હર્શેલ ગિબ્સ, પ્રજ્ઞાન ઓઝા અને શાહિદ આફ્રિદી જેવા ખેલાડીઓ ટીમનો ભાગ હતા. આમ છતાં, ટીમ ફક્ત 38% મેચ જીતી શકી. ડેક્કનની શ્રેષ્ઠ સીઝન 2009 માં આવી હતી, જ્યારે આ ટુર્નામેન્ટ સાઉથ આફ્રિકામાં રમાઈ હતી. ત્યારબાદ ટીમે ચોથા સ્થાને રહીને સેમિફાઈનલમાં પ્રવેશ મેળવ્યો. ગિલક્રિસ્ટની કેપ્ટનશીપ હેઠળ, ટીમે સેમિફાઈનલમાં દિલ્હીને અને ફાઈનલમાં બેંગલુરુને હરાવીને ટાઇટલ જીત્યું. ટીમ 2010ની સીઝનમાં પણ સેમિફાઈનલમાં પહોંચી હતી પરંતુ ચેન્નાઈ સામે હારીને બહાર થઈ ગઈ હતી. આ 2 સીઝન સિવાય, ટીમ દર વખતે 7મા કે 8મા સ્થાને રહી. કેમ ગાયબ થઈ ગઈ?
જૂન 2012માં, સમાચાર આવ્યા કે DHCL તેની ફ્રેન્ચાઇઝી વેચવાનું વિચારી રહી છે. ઓગસ્ટ સુધી ટીમ તેના કેટલાક ખેલાડીઓને પગાર પણ ચૂકવી શકી ન હતી. BCCIએ તેમને શક્ય તેટલી વહેલી તકે પગાર ચૂકવવાની ચેતવણી આપી હતી. દેવા હેઠળ દબાયેલી ફ્રેન્ચાઇઝીએ BCCI તરફથી મંજૂરી મળ્યા બાદ સપ્ટેમ્બરમાં ટીમ વેચવાની ઓફર કરી હતી. 14 સપ્ટેમ્બરના રોજ, BCCIએ ફ્રેન્ચાઇઝી સમાપ્ત કરી. બોર્ડે કહ્યું કે ફ્રેન્ચાઇઝીઓ તેમના ખેલાડીઓને પગાર ચૂકવી શકતી નથી અને ટુર્નામેન્ટ સંબંધિત તેમનું દેવું પણ વધી રહ્યું છે. ટીમ 100 કરોડ રૂપિયાની બેંક ગેરંટી પણ રિન્યુ કરી શકી નહીં. ફ્રેન્ચાઇઝીએ લોન ચૂકવવા માટે ઓક્ટોબર સુધીનો સમય માંગીને હાઇકોર્ટનો સંપર્ક કર્યો. 12 ઓક્ટોબર 2012ના રોજ, BCCIએ ડેક્કન ચાર્જર્સને સત્તાવાર રીતે સમાપ્ત કરી દીધું. 14 ઓક્ટોબરના રોજ ટીમ ખરીદવા માટે ટેન્ડર પણ બહાર પાડવામાં આવ્યું હતું. 25 ઓક્ટોબરના રોજ, સન ટીવી નેટવર્ક લિમિટેડે હૈદરાબાદ ફ્રેન્ચાઇઝી 5 વર્ષ માટે 425 કરોડ રૂપિયામાં ખરીદી. આ ટીમનું નામ સનરાઇઝર્સ હૈદરાબાદ રાખવામાં આવ્યું હતું. ડેક્કન ચાર્જર્સના ખેલાડીઓ 2013માં સનરાઇઝર્સ ટીમનો ભાગ બન્યા. જુલાઈ 2020માં, DHCL ગ્રૂપે BCCI સામે કોર્ટ કેસ જીત્યો. કોર્ટે આદેશ આપ્યો કે બોર્ડે DHCL ગ્રૂપને 4814 કરોડ રૂપિયાનું વળતર ચૂકવવું પડશે. BCCIએ સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કર્યો. જૂન 2021માં, એવું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે ફ્રેન્ચાઇઝી વળતર તરીકે ફક્ત 36 કરોડ રૂપિયા મેળવવા માટે હકદાર છે. જોકે, આનાથી ડેક્કન ચાર્જર્સ માટે IPLમાં પાછા ફરવાનો માર્ગ મોકળો થયો નહીં. 4. ગુજરાત લાયન્સ પહેલી જ સીઝનમાં પોઈન્ટ ટેબલમાં ટોચ પર રહ્યું 2016માં, ઇન્ટેસ્ટ ટેક્નોલોજીસના માલિક કેશવ બંસલે ગુજરાત લાયન્સ ખરીદ્યું. રાજકોટ સ્થિત ફ્રેન્ચાઇઝીએ બંને સિઝન સુરેશ રૈનાની કેપ્ટનશીપ હેઠળ રમી હતી. ગુજરાતે રવીન્દ્ર જાડેજા, ડ્વેન સ્મિથ, મેક્કુલમ અને ડ્વેન બ્રાવો જેવા ખેલાડીઓને રિટેન કર્યા. ટીમમાં ઈશાન કિશન, દિનેશ કાર્તિક, એરોન ફિન્ચ જેવા સ્ટાર ખેલાડીઓ પણ હતા. ગુજરાત પહેલી જ સિઝનમાં પોઈન્ટ ટેબલમાં ટોચ પર હતું. ટીમે 9 મેચ જીતી, પરંતુ 2 પ્લેઓફ મેચ હારી. ગુજરાત ક્વોલિફાયર-1માં બેંગલુરુ સામે અને ક્વોલિફાયર-2માં હૈદરાબાદ સામે હારી ગયું. બીજી અને છેલ્લી સીઝનમાં, ટીમ ફક્ત 4 મેચ જીતી શકી અને પોઈન્ટ ટેબલમાં 7મા સ્થાને રહી. કેમ ગાયબ થઈ ગઈ?
2016માં મેચ ફિક્સિંગ કૌભાંડમાં ફસાયા બાદ ચેન્નઈ સુપર કિંગ્સ અને રાજસ્થાન રોયલ્સ પર 2 સીઝન માટે પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો હતો. IPLમાં તેમના સ્થાને 2 નવી ટીમને તક આપવામાં આવી. આમાંથી એક ગુજરાત લાયન્સ હતું. 2018માં, ચેન્નઈ અને રાજસ્થાને વાપસી કરી, જેનાથી લાયન્સનો પ્રવાસ સમાપ્ત થયો. ગુજરાત સ્થિત ફ્રેન્ચાઇઝીએ 2022માં IPLમાં પ્રવેશ કર્યો હતો, પરંતુ તેની માલિકી CVC કેપિટલ્સ પાસે રહી હતી. આ કારણોસર ટીમનું નામ ગુજરાત ટાઇટન્સ રાખવામાં આવ્યું. 5. રાઇઝિંગ પુણે સુપરજાયન્ટ્સ 1 રનના તફાવતે તેમને ચેમ્પિયન બનવા દીધા નહીં 2016માં, RPSG ગ્રૂપના સંજીવ ગોયેન્કાએ પુણે સ્થિત ફ્રેન્ચાઇઝી ખરીદી. તેમણે ટીમનું નામ રાઇઝિંગ પુણે સુપરજાયન્ટ્સ રાખ્યું. પહેલી સીઝનમાં, ટીમે એમએસ ધોનીની કેપ્ટનશીપ હેઠળ પ્રવેશ કર્યો. અજિંક્ય રહાણે, ફાફ ડુ પ્લેસિસ, બેન સ્ટોક્સ, સ્ટીવ સ્મિથ, કેવિન પીટરસન, રવિ અશ્વિન જેવા ખેલાડીઓ ટીમનો ભાગ હતા. આમ છતાં, ટીમ પ્રથમ સિઝનમાં 14માંથી ફક્ત 5 મેચ જીતી શકી અને 8 ટીમમાં 7મા સ્થાને રહી. સ્મિથે આગામી સીઝનમાં કેપ્ટનશીપ કરી અને ટીમને પ્લેઓફ સુધી પહોંચાડી. ટીમે ક્વોલિફાયર-1માં મુંબઈ ઈન્ડિયન્સને 20 રનથી હરાવીને ફાઈનલમાં પ્રવેશ મેળવ્યો. ફાઈનલમાં પુણેનો સામનો ફરી મુંબઈ સામે થયો. ટીમે MIને 129 સુધી મર્યાદિત રાખ્યું. 19 ઓવર પછી પુણેનો સ્કોર 119/3 હતો. 6 બોલમાં 13 રનની જરૂર હતી, મિચેલ જોહ્ન્સન બોલિંગ કરવા આવ્યા. તેણે 5 બોલમાં 9 રન આપ્યા. છેલ્લા બોલ પર 4 રનની જરૂર હતી, ડેનિયલ ક્રિશ્ચિયનએ શોટ રમવાનો પ્રયાસ કર્યો પરંતુ સ્ક્વેર લેગ પર ફિલ્ડરે ડાઇવ કરીને બોલને બાઉન્ડરી પર બોલ રોક્યો. ફિલ્ડરે બોલ ફેંક્યો, ક્રિશ્ચિયન ત્રીજો રન લેવાનો પ્રયાસ કરતા રન આઉટ થયો. જીતની ખૂબ નજીક હોવા છતાં, RPSGએ 1 રનના માર્જિનથી ચેમ્પિયન બનવાની તક ગુમાવી દીધી. કેમ ગાયબ થઈ ગઈ?
ગુજરાત લાયન્સની જેમ, રાઇઝિંગ પુણે સુપરજાયન્ટ્સને પણ ફક્ત 2 સીઝન માટે IPLનો ભાગ બનાવવામાં આવી હતી. ટીમે એક ફ્રેન્ચાઇઝી, CSK અને RRને બદલ્યા. તેથી, 2018માં બંને પાછા ફરતાની સાથે જ RPSGની સફરનો અંત આવ્યો. જોકે, ફ્રેન્ચાઇઝના માલિક સંજીવ ગોયેન્કાએ 2022માં લખનઉ સ્થિત IPL ટીમ ખરીદી હતી. તેમણે ટીમનું નામ લખનઉ સુપરજાયન્ટ્સ રાખ્યું. આ ટીમ પણ ટાઇટલ જીતી શકી નહીં.