કેન્દ્ર સરકારે શનિવારે દિલ્હીમાં મૈઇતેઈ અને કુકી સમુદાયના પ્રતિનિધિઓ સાથે બેઠક યોજી હતી. આ બેઠકનો ઉદ્દેશ્ય બંને સમુદાયો વચ્ચે ફરીથી વિશ્વાસ સ્થાપિત કરવાનો અને કાયમી શાંતિ સ્થાપિત કરવાનો હતો. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, બેઠકમાં કાયદો અને વ્યવસ્થા અને સમુદાય સંવાદિતા જાળવવા માટેની વ્યૂહરચનાઓની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. મૈઇતેઈ સમુદાય વતી, ઓલ મણિપુર યુનાઇટેડ ક્લબ્સ ઓર્ગેનાઇઝેશન (AMUCO) અને ફેડરેશન ઓફ સિવિલ સોસાયટી ઓર્ગેનાઇઝેશન (FOCS)ના 6 પ્રતિનિધિઓએ ભાગ લીધો હતો, જ્યારે કુકી સમુદાયના 9 પ્રતિનિધિઓએ ભાગ લીધો હતો. ઈન્ટેલિજન્સ બ્યુરોના ભૂતપૂર્વ સ્પેશિયલ ડિરેક્ટર એ.કે. મિશ્રા કેન્દ્ર સરકારના વાટાઘાટકાર તરીકે હાજર રહ્યા હતા. ગૃહમંત્રી અમિત શાહે 3 એપ્રિલે લોકસભામાં કહ્યું હતું કે મંત્રાલયે મૈઇતેઇ અને કુકી સંગઠનો સાથે વાતચીત કરી છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે સરકારની પ્રાથમિકતા મણિપુરમાં ફરીથી શાંતિ સ્થાપિત કરવાની છે. મે 2023માં મૈઈતેઈ સમુદાયને ST દરજ્જો આપવા સામે આદિવાસી એકતા કૂચ બાદ હિંસા ફાટી નીકળી હતી. અત્યાર સુધીમાં 250થી વધુ લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. 50 હજારથી વધુ લોકો વિસ્થાપિત થયા છે. 13 ફેબ્રુઆરીએ રાજ્યમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાગુ કરવામાં આવ્યું હતું. વિધાનસભા સ્થગિત કરવામાં આવી હતી. મણિપુરના નવા રાજ્યપાલ અજય કુમાર ભલ્લા, જે ભૂતપૂર્વ ગૃહ સચિવ છે, લોકોને મળી રહ્યા છે અને ફરી શાંતિ સ્થાપિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. રાહત શિબિરોની હાલત દયનીય છે, દર્દીઓ દવા અને સારવાર વિના મરી રહ્યા છે 21 માર્ચે સુપ્રીમ કોર્ટના 6 જજોની ટીમે મણિપુરની મુલાકાત લીધી હતી. રાહત શિબિરોની મુલાકાત લીધી. આ ટીમમાં જસ્ટિસ કોટેશ્વર સિંહ, જસ્ટિસ બીઆર ગવઈ, જસ્ટિસ સૂર્યકાંત, જસ્ટિસ વિક્રમ નાથ, જસ્ટિસ એમએમ સુંદરેશ, જસ્ટિસ કેવી વિશ્વનાથન સામેલ હતા. જજોની મુલાકાત પછી, રાહત છાવણીઓમાં રહેતા વિસ્થાપિત લોકોનું જીવન સરળ બનશે તેવી આશા હતી, પરંતુ મુલાકાતના 15 દિવસ પછી પણ રાહત છાવણીઓની સ્થિતિમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી. પહાડી જિલ્લા ચુરાચાંદપુરના સદભાવના મંડપ રાહત શિબિરમાં જજોને મળેલા કેનેડી હાઓકિપે ભાસ્કરને જણાવ્યું હતું કે જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટ અમને તે મુલાકાત પછીની યોજનાઓ વિશે કંઈ જણાવી રહ્યા નથી. મેં જજોને કહ્યું કે અમે કેવી રીતે જીવન જીવી રહ્યા છીએ. ચુરાચાંદપુરમાં લગભગ 50 રાહત શિબિરોમાં લગભગ 8,000 લોકો છે, જેમાંથી ઘણા બીમાર છે. દર્દીઓની સારવાર કરતા એક ડોક્ટરે નામ ન આપવાની શરતે ભાસ્કરને જણાવ્યું કે અમારી સરકારી હોસ્પિટલમાં દવાઓ જ નથી. ઇમ્ફાલની પણ આવી જ હાલત છે. મણિપુરના કુકી સંગઠનો દિલ્હીમાં થયેલી વાતચીતથી નારાજ મુલાકાત દરમિયાન, સુપ્રીમ કોર્ટના જસ્ટિસ બીઆર ગવઈએ બંધારણીય માધ્યમથી બધી સમસ્યાઓનો ઉકેલ લાવવાની વાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે જ્યારે વાતચીત થાય છે, ત્યારે ઉકેલ સરળતાથી મળી જાય છે. આ પછી, મોટા ફેરફારોની અપેક્ષા રાખવામાં આવી રહી હતી. હવે મૈઇતેઈ અને કુકી સમુદાયો વચ્ચે શાંતિનો માર્ગ શોધવા માટે એક પહેલ કરવામાં આવી છે. મૈઇતેઈ સમુદાયના મુખ્ય સંગઠન, મણિપુર ઇન્ટિગ્રિટી પર સંકલન સમિતિ (KOCOMI) ના એક નેતાએ જણાવ્યું હતું કે શાંતિ પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે બંને પક્ષોએ વાતચીત કરવી પડશે. શાહે કહ્યું- મણિપુરમાં 4 મહિનાથી શાંતિ છે કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહે 3 એપ્રિલે લોકસભા અને રાજ્યસભામાં મણિપુરમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવાનો પ્રસ્તાવ રજૂ કર્યો હતો, જેને બંને ગૃહોએ મંજૂરી આપી હતી. લોકસભામાં શાહે કહ્યું કે ડિસેમ્બરથી માર્ચ સુધીના છેલ્લા ચાર મહિનામાં મણિપુરમાં કોઈ હિંસા થઈ નથી. રાહત શિબિરોમાં ખોરાક, દવાઓ અને તબીબી સુવિધાઓ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવી છે. ખરેખરમાં, મણિપુરમાં મે 2023 થી હિંસા શરૂ થઈ હતી. 9 ફેબ્રુઆરીએ તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી એન બિરેનના રાજીનામા બાદ 13 ફેબ્રુઆરીએ મણિપુરમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવામાં આવ્યું હતું. નિયમ મુજબ, 2 મહિનાની અંદર, સરકારે રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાદવા માટે બંને ગૃહોની પરવાનગી લેવી પડે છે. ગયા મહિને માર્ચમાં મુક્ત અવરજવરની જાહેરાત બાદ હિંસા ફાટી નીકળી હતી 1 માર્ચના રોજ ગૃહમંત્રી અમિત શાહે મણિપુરની પરિસ્થિતિ અંગે ગૃહ મંત્રાલયમાં સમીક્ષા બેઠક યોજી હતી. ગૃહમંત્રીએ 8 માર્ચથી મણિપુરના તમામ રસ્તાઓ પર અવરોધ વિના અવરજવર સુનિશ્ચિત કરવા જણાવ્યું હતું. તેમણે રસ્તાઓ અવરોધનારાઓ સામે કડક કાર્યવાહી કરવાના નિર્દેશો પણ આપ્યા હતા. આ આદેશ બાદ, મણિપુરના કુકી અને મૈઈતેઈ પ્રભુત્વ ધરાવતા વિસ્તારોમાં હિંસા ફાટી નીકળી. શનિવારે ઇમ્ફાલ, ચુરાચંદપુર, કાંગપોકપી, વિષ્ણુપુર અને સેનાપતિને જોડતા રસ્તાઓ પર બસો દોડવા લાગી કે તરત જ કુકી સમુદાયના લોકોએ વિરોધ શરૂ કરી દીધો. સુરક્ષા દળો અને વિરોધીઓ વચ્ચે થયેલી અથડામણમાં એકનું મોત થયું હતું જ્યારે 25 અન્ય ઘાયલ થયા હતા. મૃતકની ઓળખ લાલગૌથાંગ સિંગસિત (૩૦ વર્ષ) તરીકે થઈ હતી.
