આંધ્રપ્રદેશ SC અનામતમાં અનામત આપશે, વટહુકમ જાહેર:59 જાતિઓને 3 જૂથોમાં વિભાજીત કરવામાં આવી; 12 જાતિઓને ફક્ત 1% અનામત મળશે

આંધ્રપ્રદેશે ગુરુવારે અનુસૂચિત જાતિ (SC) અનામતમાં અનામત આપવા માટે એક વટહુકમ બહાર પાડ્યો. રાજ્યમાં કુલ 59 SC જાતિઓને 15% અનામત મળે છે. ગયા વર્ષે, સુપ્રીમ કોર્ટે રાજ્યોને SC અને અનુસૂચિત જનજાતિ (ST) ક્વોટામાં ક્વોટા આપવાની મંજૂરી આપી હતી. આંધ્રપ્રદેશના વટહુકમમાં, સરકારી નોકરીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં અનામત માટે SC જાતિઓને ત્રણ જૂથોમાં વહેંચવામાં આવી છે. આમાં ચંદાલા, પાકી, રેલ્લી, ડોમ જેવી 12 જાતિઓને 1% અનામત સાથે ગ્રુપ-1માં, ચમાર, માદિગા, સિંધોલા, માતંગી જેવી જાતિઓને 6.5% અનામત સાથે ગ્રુપ-2માં અને માલા, અદિ આંધ્ર, પંચમા જેવી જાતિઓને 7.5% અનામત સાથે ગ્રુપ-3માં મૂકવામાં આવી છે. આંધ્રપ્રદેશ સરકારે ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં નિવૃત્ત IAS રાજીવ રંજન મિશ્રાને SC ક્વોટામાં ક્વોટા આપવા માટે એક વ્યક્તિના કમિશન તરીકે નિયુક્ત કર્યા હતા. કમિશને 2011ની વસતિ ગણતરીના આધારે અહેવાલ રજૂ કર્યો હતો, જે કેન્દ્રને મોકલવામાં આવ્યો હતો. તેલંગાણા અને હરિયાણા પહેલાથી જ લાગુ કરી ચૂક્યા છે ક્વોટાની અંદર ક્વોટા
અગાઉ, તેલંગાણા અને હરિયાણા સરકારોએ એસસી ક્વોટામાં ક્વોટા લાગુ કર્યો છે. તેલંગાણાએ 14 એપ્રિલે અનુસૂચિત જાતિઓને ત્રણ જૂથોમાં વિભાજીત કરતો આદેશ જારી કર્યો હતો. આ માટે રાજ્ય સરકારે ઓક્ટોબર 2024માં હાઇકોર્ટના નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ શમીમ અખ્તરની અધ્યક્ષતામાં એક કમિશનની રચના કરી હતી. તે જ સમયે, હરિયાણામાં ભાજપે ત્રીજી વખત સરકાર બનાવ્યા પછી, સીએમ નાયબ સિંહ સૈનીએ પહેલી કેબિનેટ બેઠકમાં એસસી અને એસટી ક્વોટામાં ક્વોટા આપવાનો નિર્ણય લીધો હતો. રાજ્યમાં SC માટે 15% અને ST માટે 7.5% અનામત છે. તેલંગાણાએ OBC માટે 42% અનામતની જાહેરાત કરી હતી
તેલંગાણાના મુખ્યમંત્રી રેવંત રેડ્ડીએ 17 માર્ચ, 2025ના રોજ રાજ્યમાં અન્ય પછાત વર્ગો (OBC) અનામત 23%થી વધારીને 42% કરવાની જાહેરાત કરી. જો અમલમાં મુકવામાં આવે તો રાજ્યમાં અનામત મર્યાદા વધીને 62% થશે. આ સુપ્રીમ કોર્ટ દ્વારા નક્કી કરાયેલ 50% અનામત મર્યાદા કરતાં વધુ હશે. તેલંગાણાના મુખ્યમંત્રીએ વિધાનસભામાં કહ્યું હતું કે- અમે OBC અનામતને 42% સુધી વધારવા માટે જરૂરી કાનૂની મદદ પણ લઈશું. જ્યાં સુધી પછાત વર્ગો માટે 42% અનામત પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી અમે શાંત બેસીશું નહીં. સુપ્રીમ કોર્ટે 20 વર્ષ જૂના નિર્ણયને ઉલટાવી દીધો
1 ઓગસ્ટ, 2024ના રોજ, સુપ્રીમ કોર્ટે રાજ્યોને SC અને ST જાતિઓમાં પેટા-વર્ગીકરણ કરવાનો બંધારણીય અધિકાર આપ્યો. તેનો હેતુ સામાજિક અને શૈક્ષણિક રીતે વધુ પછાત જાતિઓને અનામતનો લાભ આપવાનો હતો. સાત ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચે 6:1ના બહુમતીથી ચુકાદો આપ્યો હતો. બેન્ચે 2004ના EV ચિન્નૈયા વિરુદ્ધ આંધ્રપ્રદેશના કેસમાં પાંચ ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેંચના નિર્ણયને રદ કર્યો હતો. 2004ના પોતાના નિર્ણયમાં કોર્ટે કહ્યું હતું કે એસસી જાતિઓ પોતાનામાં એક જૂથ છે. તેમાં સમાવિષ્ટ જાતિઓને જાતિના આધારે વિભાજિત કરી શકાતી નથી. નવા નિર્ણયમાં સુપ્રીમ કોર્ટના બે નિર્દેશો
પહેલું: રાજ્યો SC જાતિમાં કોઈપણ એક જાતિને 100% ક્વોટા આપી શકતા નથી.
બીજું: રાજ્યની અનુસૂચિત જાતિમાં સમાવિષ્ટ કોઈપણ જાતિ માટે ક્વોટા નક્કી કરતા પહેલા, તેના હિસ્સાનો નક્કર ડેટા એકત્રિત કરવો પડશે.