નવી દિલ્હી : છેલ્લા છ-નવ મહિનામાં બોગસ ખાતાઓની સંખ્યા વધતા કોમર્શિયલ બેંકો સતર્ક બની છે. હવે નવા કરન્ટ અને સેવિંગ્સ એકાઉન્ટ ગ્રાહકોને નિયંત્રિત કરવાના પગલાં વધારવામાં આવ્યા છે અને જૂના ગ્રાહકોના ખાતાઓ પર દેખરેખ વધારવામાં આવી છે. આવા બોગસ ખાતામાં, ખાતાધારકને બદલે, કોઈ અન્ય વ્યક્તિ પૈસા માંગે છે અને ઉપાડી લે છે. આ રીતે, તે ખાતા દ્વારા ગેરકાયદેસર નાણાંની લેવડદેવડ થાય છે.
આ મહિનાની શરૂઆતમાં જાહેર અને ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકોના મેનેજિંગ ડિરેક્ટર્સ અને સીઈઓ સાથે વાતચીત કરતી વખતે, રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે બેંકોને આવા ખાતા સામે સાવચેતીના પ્રયાસો વધારવા કહ્યું હતું. આ સાથે, તેમણે ગ્રાહકોને જાગૃત કરવા અને તેમને શિક્ષિત કરવાની પહેલને ઝડપી બનાવવા તેમજ અન્ય પગલાં લેવાનો નિર્દેશ આપ્યો જેથી કરીને ડિજિટલ છેતરપિંડી પર અંકુશ લાવી શકાય.
લાયબિલિટી બિઝનેસ અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, નવા ખોલવામાં આવેલા ખાતાઓમાં ૦.૫ થી ૧ ટકા ખાતાઓ આવા બોગસ ખાતા છે, જેના કારણે તેઓને કંટ્રોલ મિકેનિઝમ મજબૂત કરવા અને નવા ગ્રાહકોને ઓનબોર્ડિંગની જવાબદારી વરિષ્ઠ શાખા સ્ટાફને સોંપવાની ફરજ પડે છે.
આરબીઆઈના ડેટા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૨-૨૩માં ડિપોઝિટ એકાઉન્ટ્સ સંબંધિત ૫૫૧ છેતરપિંડી થઈ હતી, પરંતુ ૨૦૨૩-૨૪ના પહેલા છ મહિનામાં જ આવા ૬૦૬ કેસ નોંધાયા હતા. ખાનગી ક્ષેત્રની બેંકના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ કહ્યું, આ પ્રકારના ખાતાઓનો મુદ્દો નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪ની શરૂઆતમાં પ્રકાશમાં આવ્યો હતો, પરંતુ તેમની સંખ્યા એટલી ચિંતાજનક નહોતી.
આવા ખાતાઓનો ઉપયોગ અન્ય કોઈના ખાતામાંથી ગેરકાયદેસર મૂડી વ્યવહારો માટે થાય છે. ત્રીજા અને ચોથા ક્વાર્ટર સુધીમાં, સમગ્ર ઉદ્યોગમાં આવા ખાતા દેખાવા લાગ્યા હતા. આમાં મોટાભાગના વ્યવહારો ડિજિટલ માધ્યમથી થયા હતા.
આવા ખાતાઓની સંખ્યા નવા ખોલવામાં આવેલા ખાતાના ૦.૫ ટકા થવા લાગી છે અને કેટલીક બેન્કોમાં તે ૧ ટકા કે તેથી વધુ છે. આને કારણે, બેંકોએ મોનિટરિંગ વધારવા અને એકાઉન્ટ ખોલવા માટે પ્રમાણભૂત ઓપરેટિંગ નિયમોમાં સુધારો કરવા જેવી વ્યૂહરચના પર કામ કરવાનું શરૂ કર્યું છે.
