આવતીકાલે રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના ત્રણ વર્ષ પૂર્ણ થશે. આ યુદ્ધમાં અત્યાર સુધીમાં બંને દેશોના 2 લાખથી વધુ સૈનિકો માર્યા ગયા છે. લગભગ ૮ લાખ સૈનિકો ઘાયલ થયા છે. યુક્રેનમાં 1 કરોડથી વધુ લોકો બેઘર થઈ ગયા છે. આમાં, 20 લાખ બાળકો એવા છે જેમણે આ યુદ્ધની દુર્ઘટનાનો સામનો કર્યો હતો. બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી યુરોપમાં આ સૌથી મોટી વિનાશ છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધના 3 વર્ષ 30 તસવીરોમાં જુઓ… ડિસેમ્બર 2021 યુદ્ધ શરૂ થયાના બે મહિના પહેલા રશિયાએ યુક્રેનને ઘેરી લીધું હતું રશિયાએ ડિસેમ્બર 2021માં જ યુક્રેનની પૂર્વ સરહદ પર સૈનિકો એકત્ર કરવાનું શરૂ કર્યું. સેટેલાઇટ છબીઓ દર્શાવે છે કે રશિયાએ યુક્રેનની આસપાસ 1.50 લાખથી વધુ સૈનિકો, મિસાઇલો અને યુદ્ધ જહાજો તૈનાત કર્યા છે. જાન્યુઆરી 2022 યુક્રેનિયન લોકોએ યુદ્ધની તૈયારીઓ શરૂ કરી દીધી છે. રશિયન હુમલાનો ખતરો જોઈને યુક્રેનના સામાન્ય લોકોએ યુદ્ધની તૈયારી શરૂ કરી દીધી. લોકો સ્વેચ્છાએ સેનામાં જોડાયા અને નકલી બંદૂકોથી લશ્કરી કસરતો કરવા લાગ્યા. આમાં મહિલાઓનો પણ સમાવેશ થતો હતો. ફેબ્રુઆરી 2022 યુદ્ધ શરૂ થાય તે પહેલાં રશિયા બેલારુસ સાથે લશ્કરી કવાયત કરે છે રશિયાએ 10 ફેબ્રુઆરી 2022ના રોજ કાળા સમુદ્રની આસપાસ બેલારુસ સાથે તેનો સૌથી મોટો 10-દિવસીય સંયુક્ત લશ્કરી કવાયત શરૂ કરી. અમેરિકાએ વાંધો ઉઠાવ્યો. આ અંગે રશિયાએ કહ્યું કે તે બાહ્ય હુમલાનો સામનો કરવા માટે યુદ્ધ અભ્યાસ કરી રહ્યું છે. 24 ફેબ્રુઆરી 2022 પુતિનના આદેશ પર રશિયાએ યુક્રેન પર હુમલો કર્યો 24 ફેબ્રુઆરીની સવારે, રાષ્ટ્રપતિ પુતિનના આદેશ પર, રશિયન દળોએ યુક્રેનની રાજધાની કિવ પર બે બાજુથી હુમલો કર્યો. પુતિને આને યુક્રેનમાં તૈનાત સેનાને હટાવવા માટેના ઓપરેશન તરીકે વર્ણવ્યું. જ્યારે યુક્રેનમાં લડાઈ શરૂ થઈ ત્યારે રશિયાએ લગભગ 2,700 કોમ્બેટ ટેન્ક તૈનાત કર્યા હતા. 24 ફેબ્રુઆરીએ રશિયાના હુમલા પછી લોકો કિવથી ભાગવા લાગ્યા. લોકો પોતાના પરિવાર સાથે સુરક્ષિત સ્થળોએ જવા નીકળ્યા, તેઓ જે કંઈ પણ સામાન લઈ જઈ શકે તે લઈને. કિવના રસ્તાઓ પર વાહનોની કતાર લાગી ગઈ. ફેબ્રુઆરી 2022 યુક્રેનિયન શિક્ષક યુદ્ધનો ચહેરો બન્યા 52 વર્ષીય યુક્રેનિયન શિક્ષિકા ઓલેના કુર્યોલોનો તેમના માથા પર પાટો બાંધેલો અને લોહીથી લથપથ ચહેરો યુદ્ધનો ચહેરો બની ગયો. યુક્રેનના ખાર્કિવમાં રશિયન સેનાના ગોળીબારમાં તે ગંભીર રીતે ઘાયલ થઈ હતી. તે પોતે આ હુમલામાં બચી ગઈ, પરંતુ તેનું ઘર સંપૂર્ણપણે નાશ પામ્યું. રશિયન હુમલા બાદ રાજધાની કિવમાં હજારો લોકોએ અલગ અલગ સ્થળોએ આશરો લીધો હતો. ફોટામાં, યુક્રેનિયન બાળકો રશિયન હુમલાથી બચવા માટે આશ્રય ગૃહમાં આશરો લઈ રહ્યા છે. યુએન રેફ્યુજી એજન્સી અનુસાર, 20 લાખથી વધુ બાળકોને મદદ મેળવવામાં સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડ્યો. 26 ફેબ્રુઆરી 2022 ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને બહાર કાઢવા માટે ઓપરેશન ગંગા શરૂ યુદ્ધ શરૂ થયાના બે દિવસ પછી, ભારત સરકારે યુક્રેનમાં ફસાયેલા ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને એરલિફ્ટ કરવા માટે ઓપરેશન ગંગા શરૂ કર્યું. પીએમ મોદીએ આ અંગે પુતિન સાથે ફોન પર વાત પણ કરી હતી. આ અંતર્ગત, સેંકડો વિદ્યાર્થીઓ યુક્રેનથી હંગેરી, પોલેન્ડ, મોલ્ડોવા, રોમાનિયા અને સ્લોવાકિયા થઈને ભારત પાછા ફર્યા. સમગ્ર કામગીરી દરમિયાન, 90 ફ્લાઇટ્સ દ્વારા 18282 વિદ્યાર્થીઓને બચાવી લેવામાં આવ્યા હતા. માર્ચ 2022 રશિયાએ મારિયુપોલ થિયેટર પર હુમલો કર્યો, જ્યાં લોકોએ આશરો લીધો હતો 16 માર્ચ 2022ના રોજ રશિયન દળોએ યુક્રેનના મારિયુપોલમાં એક થિયેટરમાં બોમ્બમારો કર્યો. સેંકડો નાગરિકોએ અહીં આશ્રય લીધો હતો. આ હુમલામાં ઓછામાં ઓછા એક ડઝન લોકો માર્યા ગયા હતા. યુએન શરણાર્થી એજન્સી અનુસાર, યુદ્ધ શરૂ થયું ત્યારથી 4 મિલિયન યુક્રેનિયનો આંતરિક રશિયામાંથી વિસ્થાપિત થયા છે, જ્યારે 6.7 મિલિયન લોકોએ અન્ય દેશોમાં આશ્રય મેળવ્યો છે. એકંદરે આ આંકડો 1 કરોડથી વધુ છે. માર્ચ 2022 મારિયુપોલ હવાઈ હુમલામાં 300 લોકોના મોત, જેમાં એક ગર્ભવતી મહિલાનો પણ સમાવેશ થાય છે માર્ચ 2022માં યુક્રેનિયન કટોકટી કાર્યકરોએ મારિયુપોલમાં રશિયન હવાઈ હુમલામાં ઘાયલ થયેલી ગર્ભવતી મહિલા ઇરિના કાલિનીનાને હોસ્પિટલમાંથી બહાર કાઢ્યા. ઈરિના પીડાથી ચીસો પાડી અને કહ્યું કે મને હમણાં જ મારી નાખો. ઈરિનાનું બાળક મૃત જન્મ્યું હતું અને તે પણ અડધા કલાક પછી મૃત્યુ પામ્યું. એપ્રિલ 2022 યુક્રેનમાં બુચા હત્યાકાંડના ચિત્રોએ દુનિયાને ચોંકાવી દીધી યુક્રેને રશિયા પર બુચા શહેરમાં 300થી વધુ લોકોની હત્યા કરવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. આ હત્યાકાંડના ચિત્રોએ આખી દુનિયાને ચોંકાવી દીધી. આ પછી, રશિયાને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર માનવ અધિકાર પરિષદમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યું. સપ્ટેમ્બર 2022 પુતિને યુક્રેનના 4 શહેરોને રશિયામાં ભેળવી દીધા રાષ્ટ્રપતિ પુતિને પ્રદેશમાં લોકમત બાદ ચાર યુક્રેનિયન પ્રદેશો – ડોનેટ્સક, લુહાન્સ્ક, ઝાપોરિઝ્ઝિયા અને ખેરસન – ને રશિયામાં સમાવવાના દસ્તાવેજો પર હસ્તાક્ષર કર્યા. પશ્ચિમી દેશો અને યુક્રેને લોકમતને ગેરકાયદેસર અને આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાનું ઉલ્લંઘન ગણાવ્યું. ઓક્ટોબર 2022 યુક્રેને રશિયા અને ક્રિમીઆને જોડતો પુલ ઉડાવી દીધો યુદ્ધ શરૂ થયાના આઠ મહિના પછી, યુક્રેને રશિયાને ક્રિમીઆ સાથે જોડતા કેર્ચ રેલ્વે પુલને ઉડાવી દીધો. આમાં ત્રણ લોકોના મોત થયા હતા. આ પુલને રશિયાના ક્રિમીઆ પરના કબજાના પ્રતીક તરીકે જોવામાં આવતો હતો. રશિયાએ 2014માં ક્રિમીઆ પર કબજો કર્યો હતો. પુલનો નાશ કર્યા પછી, યુક્રેને કહ્યું કે રશિયાએ અમારી પાસેથી જે કંઈ ચોરી લીધું છે તે બધું પાછું આપવું જોઈએ. ડિસેમ્બર 2022 યુદ્ધ શરૂ થયા પછી ઝેલેન્સકી પહેલી વાર યુક્રેન છોડ્યું યુક્રેનિયન રાષ્ટ્રપતિ ઝેલેન્સકીએ યુદ્ધ શરૂ થયાના 10 મહિનામાં પહેલી વાર દેશ છોડ્યો. અમેરિકા પહોંચ્યા પછી, તેમણે સંસદને સંબોધિત કરી. ઝેલેન્સકીએ યુદ્ધમાં મદદ કરવા બદલ અમેરિકન નેતાઓ અને સામાન્ય અમેરિકનોનો આભાર માન્યો. તેમણે વચન આપ્યું કે યુદ્ધનો અંત લાવવાના પ્રયાસોમાં કોઈ સમાધાન કરવામાં આવશે નહીં. ફેબ્રુઆરી 2023 અચાનક યુક્રેન પહોંચીને અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિએ દુનિયાને ચોંકાવી દીધી યુદ્ધના એક વર્ષ પૂર્ણ થવાના ચાર દિવસ પહેલા, તત્કાલીન અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ જો બિડેન અચાનક યુક્રેન પહોંચી ગયા. તેમણે જાહેરાત કરી કે અમેરિકા કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં યુક્રેનની સાથે ઉભું રહેશે. યુક્રેનને એર સર્વેલન્સ રડાર આપવાનું પણ વચન આપ્યું હતું. બિડેનની યુક્રેન મુલાકાત એવા સમયે થઈ જ્યારે એવા અહેવાલો હતા કે ચીન રશિયાને શસ્ત્ર સહાય પૂરી પાડવા જઈ રહ્યું છે. જુલાઈ 2023 યુક્રેને માકીવકા શહેર પર હુમલો કર્યો અને રશિયન લશ્કરી થાણાને ઉડાવી દીધો યુક્રેનિયન સેનાએ 4 જુલાઈના રોજ રશિયાના કબજા હેઠળના ડોનેટ્સકના માકીવકા શહેર પર હુમલો કર્યો, જેમાં એક રશિયન લશ્કરી થાણાનો નાશ કરવામાં આવ્યો. આ પહેલા 1 જાન્યુઆરીએ યુક્રેને આ શહેર પર હુમલો કર્યો હતો અને એક દિવસમાં 89 રશિયન સૈનિકોને મારી નાખ્યા હતા. ફેબ્રુઆરી 2022માં રશિયા દ્વારા આ શહેર પર કબજો કરવામાં આવ્યો હતો. 23ઓગસ્ટ 2023 પુતિન સામે બળવો કરનાર વેગનરના વડાનું અવસાન પુતિનના ખાનગી સૈન્ય વેગનર ગ્રુપના વડા યેવજેની પ્રિગોઝિનનું વિમાન દુર્ઘટનામાં મૃત્યુ થયું. મોસ્કોથી સેન્ટ પીટર્સબર્ગ જઈ રહેલું વિમાન રસ્તામાં જ ક્રેશ થઈ ગયું. વેગનર એક સમયે પુતિનના વિશ્વાસુ હતા. પ્રિગોઝિને જૂન 2023 માં પુતિન સામે બળવો કર્યો અને બેલારુસ ચાલ્યા ગયા. નવેમ્બર 2023 પૂર્વી યુક્રેનમાં રશિયન ડ્રોન હુમલામાં 8 સૈનિકોના મોત 14નવેમ્બર, 2023ના રોજ રશિયન હુમલામાં માર્યા ગયેલા યુક્રેનિયન સૈનિક યારોસ્લાવ યારોત્સ્કીના અંતિમ સંસ્કારનો ફોટો. પૂર્વી યુક્રેનમાં રશિયન ડ્રોન હુમલામાં યારોસ્લાવ સહિત આઠ સૈનિકો માર્યા ગયા. ઝેલેન્સકીના મતે, આ યુદ્ધમાં અત્યાર સુધીમાં 45,100 યુક્રેનિયન સૈનિકો માર્યા ગયા છે. જ્યારે 3.90 લાખ સૈનિકો ઘાયલ થયા છે. 23ફેબ્રુઆરી 2024 યુદ્ધના બે વર્ષ પૂર્ણ, અમેરિકા-ઈયુએ રશિયા પર 600 નવા પ્રતિબંધો લગાવ્યા યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને યુરોપિયન યુનિયને રશિયાના યુદ્ધના બે વર્ષ અને પુતિનના ટીકાકાર એલેક્સી નવલનીના મૃત્યુ નિમિત્તે રશિયા પર 600 નવા પ્રતિબંધો લાદ્યા. રશિયાએ EU પ્રતિબંધોને ગેરકાયદેસર ગણાવ્યા. 23 ફેબ્રુઆરી, 2024ના રોજ યુક્રેનના ડોનેટ્સકની બહાર એક ગામમાં એક રશિયન સૈનિકનો મૃતદેહ પડેલો છે. વિવિધ અહેવાલો અનુસાર, યુદ્ધની શરૂઆતથી અત્યાર સુધીમાં 1.50 લાખથી વધુ રશિયન સૈનિકો માર્યા ગયા છે. યુદ્ધમાં 7 લાખથી વધુ રશિયન સૈનિકો ઘાયલ થયા છે. રશિયાએ હજુ સુધી તેના મૃતકો કે ઘાયલ સૈનિકોની સંખ્યા જાહેર કરી નથી. માર્ચ 2024 રશિયાએ યુક્રેન પર 150 મિસાઇલો અને ડ્રોનથી હુમલો કર્યો રશિયાએ યુક્રેન પર 150થી વધુ મિસાઇલો અને ડ્રોનથી હુમલો કર્યો. યુદ્ધ શરૂ થયા પછી યુક્રેનના ઉર્જા માળખા પર આ સૌથી મોટો હવાઈ હુમલો હતો. આ હુમલામાં, ડિનીપર નદી પરના બંધને નુકસાન થયું હતું અને 5 લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા. 10 લાખ લોકોને વીજળી વિના રહેવું પડ્યું. જુલાઈ 2024 રશિયન હુમલામાં 41 લોકોના મોત, બાળકોની હોસ્પિટલ પર પણ હુમલો રશિયાએ યુક્રેનની રાજધાની કિવ પર 38 મિસાઇલોથી હુમલો કર્યો. આમાં 41 લોકો માર્યા ગયા હતા. રશિયન મિસાઇલે બાળકોના હોસ્પિટલને પણ નિશાન બનાવ્યું હતું. યુક્રેનિયન વાયુસેના અનુસાર, હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીએ 38 માંથી 30 મિસાઇલોને તોડી પાડી હતી. 23 ઓગસ્ટ 2024 ભારતીય પીએમ મોદી યુક્રેનની મુલાકાતે પહોંચ્યા પીએમ મોદી 23 ઓગસ્ટ 2024ના રોજ યુક્રેનના પ્રવાસે પહોંચ્યા. આ સમય દરમિયાન, તેઓ રાષ્ટ્રપતિ ઝેલેન્સકીને મળ્યા અને તેમને ભીષ્મ ક્યુબ્સ આપ્યા. ભીષ્મ ક્યુબ એટલે સહયોગ, હિત અને મૈત્રી માટે ભારત હેલ્થ ઇનિશિયેટિવ. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે આ ક્યુબ્સ ઘાયલોની તાત્કાલિક સારવાર અને તેમના જીવ બચાવવામાં મદદ કરશે. ઓગસ્ટ 2024 રશિયાએ કુર્સ્ક પર હુમલો કર્યો, યુક્રેને 1000 કિમી જમીન કબજે કરી યુક્રેને ઓગસ્ટમાં રશિયાના કુર્સ્ક પ્રદેશમાં શ્રેણીબદ્ધ આશ્ચર્યજનક હુમલાઓ શરૂ કર્યા, જેમાં 1,376 ચોરસ કિલોમીટર જમીન કબજે કરી. જોકે, આગામી મહિનાઓમાં રશિયાએ તેની અડધી જમીન ફરીથી કબજે કરી લીધી. રશિયાએ અહીં 59 હજાર સૈનિકો તૈનાત કર્યા હતા. તસવીરમાં, કુર્સ્ક નજીકના યુક્રેનિયન વિસ્તારમાં ટેન્ક પર સવારી કરતા યુક્રેનિયન સૈનિકો. 14 સપ્ટેમ્બર 2024 રશિયા અને યુક્રેને એકબીજાના કેદીઓને મુક્ત કર્યા રશિયા અને યુક્રેને બે દિવસમાં 206 કેદીઓની અદલાબદલી કરી. બંને દેશોએ એકબીજાના 103 કેદીઓને બે હપ્તામાં મુક્ત કર્યા. આ વાતચીત સાઉદી અરેબિયાની મધ્યસ્થી હેઠળ થઈ હતી. ઝેલેન્સકીએ કહ્યું કે રશિયાએ મારિયુપોલ શહેરનું રક્ષણ કરવા માટે લડનારા સૈનિકોને પણ મુક્ત કર્યા છે. ડિસેમ્બર 2024 રશિયાના કાઝાનમાં યુક્રેનનો ડ્રોન હુમલો અમેરિકાના 9/11 જેવો જ હુમલો રશિયન શહેર કાઝાનમાં થયો હતો. યુક્રેને કાઝાન પર 8 ડ્રોન હુમલા કર્યા. આમાંથી 6 હુમલા રહેણાંક ઇમારતો પર થયા હતા. જોકે, આ હુમલામાં કોઈનું મોત થયું નથી. કાઝાન શહેર રશિયાની રાજધાની મોસ્કોથી 720 કિલોમીટર દૂર છે. જાન્યુઆરી 2025 યુક્રેને ફરી રશિયાના કુર્સ્ક પર હુમલો કર્યો ઓગસ્ટ 2024 માં કુર્સ્ક પરના હુમલા પછી, યુક્રેનિયન દળોએ જાન્યુઆરીમાં અહીં બીજો હુમલો શરૂ કર્યો. યુક્રેનિયન સેનાએ રશિયન સૈનિકો પર ટેન્ક, ખાણ સાફ કરવાના સાધનો અને એક ડઝન સશસ્ત્ર વાહનોથી હુમલો કર્યો. આ ફોટામાં કુર્સ્કમાં મોરચા પર રશિયન સૈનિકો દેખાય છે. ફેબ્રુઆરી 2025 રશિયા-અમેરિકા વચ્ચે બેઠક, યુરોપિયન નેતાઓ પેરિસમાં મળ્યા અમેરિકામાં ટ્રમ્પની સરકાર સત્તામાં આવ્યા પછી, યુદ્ધ રોકવાના પ્રયાસો તેજ થયા. આનો અંત લાવવા માટે રશિયા અને અમેરિકાએ એક બેઠક યોજી. બંને દેશોના વિદેશ મંત્રીઓ વચ્ચે આ 4:30 કલાકની બેઠક સાઉદી અરેબિયામાં થઈ હતી. આમાં યુક્રેનનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો ન હતો. આનાથી ઝેલેન્સ્કી ગુસ્સે થયા. રશિયા અને અમેરિકા વચ્ચેની બેઠકના સમાચાર બહાર આવતાની સાથે જ યુરોપિયન યુનિયનના નેતાઓએ ફ્રાન્સના પેરિસમાં એક બેઠક બોલાવી. આ બેઠક રશિયા-અમેરિકા બેઠકના બે દિવસ પહેલા 17 ફેબ્રુઆરીએ થઈ હતી. ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રપતિ ઇમેન્યુઅલ મેક્રોન, ઇટાલીના પીએમ જ્યોર્જિયો મેલોની, બ્રિટિશ પીએમ કીર સ્ટારમરે તેમાં ભાગ લીધો હતો. આ દેશોએ કહ્યું કે તેઓ યુક્રેનને સમર્થન આપવાનું ચાલુ રાખશે.
