અમેરિકાએ આર્થિક સહાય બંધ કરી, નેપાળનું અર્થતંત્ર પડી ભાંગ્યું:દેશ પર દેવાનો બોજ વધ્યો, ખર્ચા કાઢવા માટે જનતા પાસેથી લોન લેવી પડી રહી છે

અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા નાણાકીય સહાય બંધ કરવામાં આવતા નેપાળનું અર્થતંત્ર પડી ભાંગ્યું છે. સરકાર વર્તમાન ખર્ચાઓ પૂરા કરવામાં અસમર્થ છે, જેના કારણે સરકારે દેશના લોકો પાસેથી લોન લેવી પડી રહી છે. નેપાળનું જાહેર દેવું ઝડપથી વધી રહ્યું છે. હવે આ ભાર બમણો થઈ ગયો છે. ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ 7 મહિનામાં જાહેર દેવામાં લગભગ 2 લાખ કરોડ રૂપિયાનો વધારો થયો છે. દેવું મેનેજમેન્ટ ઓફિસ અનુસાર, ગયા વર્ષે જુલાઈમાં જાહેર દેવું રૂ. 24.034 લાખ કરોડ હતું, જે ફેબ્રુઆરી સુધીમાં વધીને રૂ. 26.011 લાખ કરોડ થયું. નેપાળમાં સરકારી દેવું દેશના GDPના 45.77% સુધી વધી ગયું છે. એક દાયકા પહેલા સુધી આ આંકડો GDPના 22% હતો. તેમજ, વિદેશી દેવું કુલ દેવાના 50.87% છે, સ્થાનિક દેવું 49.13% છે. USAIDના 95 અબજ ડોલર રોકાયા, શિક્ષણ અને આરોગ્ય પ્રોજેક્ટ્સ પ્રભાવિત થયા યુએસ એજન્સી USAIDના 95 અબજ રૂપિયાના કાર્યક્રમો સ્થગિત થવાથી આરોગ્ય, શિક્ષણ અને કૃષિ પ્રભાવિત થયા છે. અમેરિકાનો ટેકો બંધ થયા બાદ મિલેનિયમ ચેલેન્જ કોર્પોરેશન (MCC) પ્રોજેક્ટ પણ અટકી ગયો છે. આ વર્ષે સરકાર 18.063 લાખ કરોડ રૂપિયાનું બજેટ લાગુ કરી રહી છે, પરંતુ સંસાધનોના અભાવે બજેટમાં લગભગ દસ ટકાનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે. ગયા અઠવાડિયે, સરકારે નાગરિક બચત બોન્ડ દ્વારા રૂ. 3.5 અબજનું દેવું જાહેર કર્યું. લોનનો યોગ્ય ઉપયોગ ન થયો, પરિસ્થિતિ વધુ વણસી સરકારે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં રૂ. 4 ટ્રિલિયન 2 અબજ રૂપિયાનું જાહેર દેવું એકત્ર કરવાનો લક્ષ્યાંક રાખ્યો છે, પરંતુ ચુકવણી માટે માત્ર રૂ. 4 ટ્રિલિયન 2 અબજ રૂપિયા ફાળવ્યા છે. અર્થશાસ્ત્રીઓ માને છે કે દેશમાં સરકારી દેવું ભયજનક સ્તરે પહોંચી ગયું છે. સુશાસન નિષ્ણાત ડૉ. ઠાકુર પ્રસાદ ભટ્ટે જણાવ્યું હતું કે જાહેર દેવામાં વધારો નેપાળના અર્થતંત્ર માટે ખતરો બની શકે છે. લોનનો ઉપયોગ યોગ્ય ક્ષેત્રોમાં અસરકારક રીતે થઈ રહ્યો નથી, જેના કારણે સમસ્યાઓ ઊભી થઈ શકે છે. આર્થિક સુધારા સૂચવવા માટે એક કમિશનની રચના કરવામાં આવી હતી, પરંતુ કોઈ ફાયદો થયો નહીં કેપી શર્મા ઓલીની સરકાર માટે દેશની અર્થવ્યવસ્થાની સ્થિતિ એક મોટો પડકાર બની ગઈ છે. બગડતી આર્થિક પરિસ્થિતિ સુધારવા માટે સરકારે આર્થિક સુધારા સૂચન પંચની રચના કરી છે, પરંતુ તેમાં સુધારાના કોઈ સંકેતો દેખાતા નથી. ઓછી મહેસૂલ વસૂલાત અને ધીમી આર્થિક પ્રવૃત્તિઓને કારણે સરકાર તેના લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરી શકતી નથી. ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ છ મહિનામાં, સરકારે લક્ષ્ય કરતાં લગભગ 1.5 ટ્રિલિયન રૂપિયા ઓછા વસૂલ કર્યા છે. આ દરમિયાન, ખર્ચ આવક કરતાં લગભગ 93 અબજ રૂપિયા વધારે હતો.