આ વખતે દેશમાં અપેક્ષા કરતાં વધુ ગરમી રહેવાની છે. ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) અનુસાર, આ વર્ષે દેશના ઉત્તર-પશ્ચિમ રાજ્યો એટલે કે હરિયાણા, પંજાબ, રાજસ્થાન, હિમાચલ પ્રદેશ, જમ્મુ અને કાશ્મીર, ઉત્તરાખંડ, દિલ્હીમાં ગરમીના દિવસોની સંખ્યા બમણી થવાની સંભાવના છે. 2024નું વર્ષ ભારત માટે સૌથી ગરમ વર્ષોમાંનું એક હતું. ગયા વર્ષે દેશ 554 દિવસ સુધી હીટવેવથી પ્રભાવિત રહ્યો હતો. સામાન્ય રીતે એપ્રિલથી જૂન સુધી સતત 5-6 દિવસ સુધી ગરમીનું મોજું ચાલુ રહે છે, પરંતુ આ વખતે 10 થી 12 દિવસના અનેક લૂપ હોઈ શકે છે. જોકે, હવામાન વિભાગે આ વર્ષે હીટવેવની અસર કેટલા દિવસ રહેશે તેની માહિતી આપી નથી. હવામાનશાસ્ત્રીઓ કહે છે કે જો ગરમીના દિવસોની સંખ્યા બમણી થાય છે, તો 2025 અત્યાર સુધીનું સૌથી ગરમ વર્ષ હશે. આ દિવસોમાં તાપમાન 5 ડિગ્રી અથવા સામાન્ય કરતા વધુ રહી શકે છે. વર્ષમાં 365 દિવસ, તો હીટવેવ 554 દિવસ કેમ…
ધારો કે કોઈ મહિનામાં દિલ્હીમાં 10 દિવસ, રાજસ્થાનમાં 15 દિવસ, યુપીમાં 12 દિવસ અને બિહારમાં 8 દિવસ ગરમીનો પ્રકોપ રહે છે, તો ગરમીના દિવસો 45 (10+15+12+8) ગણાશે. આનો અર્થ એ થયો કે તે મહિનામાં આ ચાર રાજ્યોમાં હીટવેવની કુલ ઘટનાઓ 45 છે, અને એવું નથી કે મહિનામાં 45 ગરમીના દિવસો હતા. તેવી જ રીતે, 2024માં 554 હીટવેવ દિવસો દેશમાં હીટવેવની ઘટનાઓની કુલ સંખ્યા દર્શાવે છે, કેલેન્ડર દિવસો નહીં. કયા દિવસને માનવામાં આવે છે હીટવેવ મેદાની, ડુંગરાળ અને દરિયાકાંઠાના વિસ્તારો માટે ગરમીની સ્થિતિ નક્કી કરવાનો આધાર અલગ અલગ છે. જો સરેરાશ તાપમાન સામાન્ય કરતા 5°C વધુ હોય તો તે દિવસને હીટવેવ માનવામાં આવે છે. અથવા… જો તાપમાન સામાન્ય કરતાં 6.5°C કે તેથી વધુ વધે તો તેને તીવ્ર હીટવેવ માનવામાં આવે છે. IMDએ આ વર્ષે દેશના મોટાભાગના ભાગોમાં મહત્તમ અને લઘુત્તમ તાપમાન સામાન્ય કરતાં વધુ રહેવાની આગાહી કરી છે. હીટવેવ વધવાના 2 મુખ્ય કારણો
હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, ગરમીના દિવસોમાં વધારો થવા પાછળનું કારણ અલ-નીનોની સ્થિતિ છે. અલ-નીનો પરિસ્થિતિઓ પેસિફિક મહાસાગરમાં અસામાન્ય રીતે ગરમ પાણીને કારણે સર્જાય છે. આના કારણે ભારતમાં વરસાદ ઓછો થાય છે અને ગરમીની અસર વધે છે. આ વર્ષે, અલ-નીનોનો સૌથી ખરાબ તબક્કો અઢી મહિના સુધી ચાલશે, જે જૂનમાં સમાપ્ત થશે. આ ઉપરાંત, આબોહવા પરિવર્તન પણ આનું એક મોટું કારણ છે. આને કારણે હીટવેવ લાંબા સમય સુધી રહે છે, જેનાથી હીટવેવની તીવ્રતા અને અવધિમાં વધારો થાય છે. હાલમાં દેશના 8 રાજ્યોમાં તાપમાન 40 ડિગ્રીથી વધુ
હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, દેશના આઠ રાજ્યોમાં હાલમાં તાપમાન 40 ડિગ્રીથી વધુ છે. માર્ચ મહિનાથી ઘણા રાજ્યોમાં હીટવેવ જેવી સ્થિતિઓ વિકસી રહી છે. આગામી થોડા દિવસોમાં ઉત્તર ભારતમાં ગરમી વધુ વધી શકે છે. દિલ્હી અને આસપાસના વિસ્તારોમાં તાપમાનમાં 1-2 ડિગ્રીનો વધારો થઈ શકે છે. જોકે, રાજસ્થાનથી ફૂંકાતા ઉત્તર-પશ્ચિમી પવનોને કારણે તાપમાનમાં 3-4 ડિગ્રીનો ઘટાડો થઈ શકે છે. આ ધૂળિયા પવનો આગામી ત્રણ દિવસ સુધી પંજાબ, હરિયાણા અને રાજસ્થાન પર ફૂંકાશે, જેના કારણે હવામાન શુષ્ક અને ધૂળવાળું રહેશે. દેશમાં ઉનાળાની ઋતુને 3 ભાગમાં વહેંચી શકાય છે… 1. પ્રી સમર: ઉનાળો માર્ચ અને એપ્રિલમાં શરૂ થાય છે. એપ્રિલના પહેલા અઠવાડિયાથી શરૂ થતી ગરમીની લહેર સાથે ઉનાળાની શરૂઆત માનવામાં આવે છે. 2. પીક સમર: ઉનાળો મે અને જૂનના મધ્યમાં ચરમસીમાએ પહોંચે છે. આ સમયે સૂર્ય વિષુવવૃત્તથી કર્કવૃત્ત તરફ આગળ વધે છે, જેના કારણે સમગ્ર દેશમાં ગરમી ઝડપથી વધવા લાગે છે. 3. પોસ્ટ સમર: જૂનના છેલ્લા અઠવાડિયાથી ગરમી થોડી ઓછી થવા લાગે છે. જેમ જેમ ચોમાસાના પવનો દેશના એક ભાગથી બીજા ભાગમાં ફરે છે, તેમ તેમ લોકોને ગરમીથી રાહત મળે છે. ક્યારેક ચોમાસાના ચક્રમાં ફેરફારને કારણે જુલાઈ મહિનામાં પણ તીવ્ર ગરમી પડે છે. ગરમીથી બચવા માટે સરકારની યોજના
વધતી હીટવેવને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકાર સતર્ક થઈ ગઈ છે. આરોગ્ય મંત્રાલયે 13 માર્ચે રાજ્યોને હીટવેવનો સામનો કરવા માટે માર્ગદર્શિકા જારી કરી છે. મંત્રાલયે હોસ્પિટલોને હેલ્પડેસ્ક, ORS, દવાઓ અને IV પ્રવાહીનો સ્ટોક કરવા જણાવ્યું છે.
2025 ભારત માટે સૌથી ગરમ વર્ષ રહેશે:હવામાન વિભાગની આગાહી- આ વખતે હીટવેવના દિવસો બમણા; 5-6ના બદલે 10-12 દિવસ લૂ લાગશે
