બ્રિટનની ઉચ્ચ સુરક્ષાવાળી જેલમાં ઇસ્લામિક ઉગ્રવાદી ગેંગનું વધતું વર્ચસ્વ જેલ વહીવટીતંત્ર અને સુરક્ષા એજન્સીઓ માટે ગંભીર ચિંતાનો વિષય બની ગયું છે. 2017ના માન્ચેસ્ટર એરેના બોમ્બ વિસ્ફોટના દોષિત હાશિમ આબેદીએ 12 એપ્રિલના રોજ HMP ફ્રેન્કલેન્ડ જેલમાં ત્રણ જેલ અધિકારીઓ પર હુમલો કર્યો હતો. આબેદીએ તેના સાથીઓ સાથે મળીને ગરમ તેલ અને તીક્ષ્ણ હથિયારોથી હુમલો કર્યો, જેમાં બે અધિકારીઓ ગંભીર રીતે ઘાયલ થયા. આ હુમલાએ ફરી એકવાર બ્રિટિશ જેલોમાં વધતા ઉગ્રવાદી નેટવર્ક પર પ્રશ્નો ઉભા કર્યા છે. લંડનના એક અખબારના અહેવાલ મુજબ ફ્રેન્કલેન્ડ જેલ હાલમાં ઇસ્લામિક ગેંગના નિયંત્રણ હેઠળ છે, જ્યાં કેદીઓને તેમની ગેંગમાં જોડાવા માટે દબાણ કરવામાં આવી રહ્યું છે અથવા ધમકી આપવામાં આવી રહી છે. 9/11ના હુમલા પછી કટ્ટરપંથી બનેલા કેદીઓની સંખ્યા 9/11 જેવા આતંકવાદી હુમલાઓ પછી 2000ના દાયકાની શરૂઆતમાં યુકેમાં કટ્ટરપંથી કેદીઓની સંખ્યામાં તીવ્ર વધારો થયો. 2017 સુધીમાં આતંકવાદના આરોપી બ્રિટિશ જેલોમાં મુસ્લિમ કેદીઓની સંખ્યા 185 હતી. 2024 સુધીમાં આ સંખ્યા ઘટીને 157 થઈ ગઈ હતી, પરંતુ હજુ પણ તે તમામ આતંકવાદી કેદીઓના 62%નું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ભૂતપૂર્વ જેલ ગવર્નર ઇયાન એચેસને ચેતવણી આપી છે કે જેલો કટ્ટરપંથીઓ માટે ભરતી અને મગજ ધોવાનું કેન્દ્ર બની રહી છે. તેમના અહેવાલ પછી ખતરનાક આતંકવાદીઓ માટે અલગતા કેન્દ્રો બનાવવામાં આવ્યા હતા, પરંતુ પરિસ્થિતિ દર્શાવે છે કે સમસ્યા હજુ પણ ગંભીર છે. જેલમાંથી ડ્રગ્સ અને કાળા નાણાંનું રેકેટ ચલાવતી ગેંગ 2019ના સરકારી અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે કેટલીક જેલોમાં મુસ્લિમ બ્રધરહુડ નામની ગેંગ સક્રિય હતી. તેઓ યોગ્ય નેતાઓ, ભરતી કરનારાઓ, અમલકર્તાઓ અને અનુયાયીઓ દ્વારા સંચાલિત થાય છે. ધર્મના નામે, આ ગેંગે શરિયા કોર્ટ પણ સ્થાપી છે, જ્યાં તેઓ અન્ય કેદીઓ પર ‘ધાર્મિક સજા’ લાદે છે. બ્રિટિશ જેલોમાં મુસ્લિમ કેદીઓની સંખ્યા પણ ઝડપથી વધી છે. 2002માં મુસ્લિમ કેદીઓની સંખ્યા 5500 હતી, જે 2024 સુધીમાં 16,000 સુધી પહોંચી ગઈ છે. આ કારણે ઘણી જેલોમાં મુસ્લિમ કેદીઓ હવે ‘બ્રધરહુડ’ ના નામે જૂથોમાં કામ કરે છે. ઘણી ગેંગ ધર્મના નામે હિંસા, દાણચોરી અને ધાકધમકી આપે છે. ભૂતપૂર્વ કેદી ગેરીએ કહ્યું કે આ ગેંગનો એટલો પ્રભાવ છે કે તેઓ હવે જેલ ચલાવે છે. ડ્રગ્સ અને પૈસાનો વ્યવહાર પણ તેમના દ્વારા થાય છે. ઘણા કેદીઓને ગેંગનો ભાગ બનવા માટે દબાણ કરવામાં આવે છે અથવા ધમકી આપવામાં આવે છે. અન્ય એક ભૂતપૂર્વ કેદી રાયને, બેલમાર્શ જેલમાં હતા ત્યારે તેમના અનુભવ વિશે વાત કરી, જ્યાં આતંકવાદી કેદીઓ અન્ય કેદીઓ માટે ‘ધાર્મિક નેતાઓ’ જેવા હતા. પછી ધીમે ધીમે સામાન્ય ગુનેગારો પણ તેમના સંપર્કમાં આવ્યા અને કટ્ટરવાદનો માર્ગ અપનાવવા લાગ્યા. આરોપોના ડરને કારણે જેલ સ્ટાફ આ ગેંગ સામે કડક કાર્યવાહી કરવામાં અસમર્થ છે બ્રિટિશ પ્રિઝન ઓફિસર્સ એસોસિએશનના જનરલ સેક્રેટરી સ્ટીવ ગિલાને જણાવ્યું હતું કે સ્ટાફ ઘણીવાર દોષારોપણના ડરથી ગેંગ પર કાર્યવાહી કરવામાં અસમર્થ રહે છે. જોકે, હવે જાગૃતિ અને તાલીમને કારણે પરિસ્થિતિ કંઈક અંશે બદલાઈ ગઈ છે. પ્રિઝન ગવર્નર્સ એસોસિએશનના ઉપપ્રમુખ માર્ક આઈકે પણ સ્વીકાર્યું કે “અમે હવે તેમનું વધુ સારી રીતે સંચાલન કરી રહ્યા છીએ, પરંતુ સમસ્યા હજુ પણ યથાવત છે.” તાજેતરમાં, એક વકીલે આરોપ લગાવ્યો હતો કે ફ્રેન્કલેન્ડ જેલમાં, ઇસ્લામિક ગેંગ વિરુદ્ધ અવાજ ઉઠાવનારા કેદીઓને તેમની પોતાની સુરક્ષા માટે અલગ સેલમાં મૂકવા પડતા હતા. જોકે, જેલ પ્રશાસને તેને ‘સંપૂર્ણપણે પાયાવિહોણા’ ગણાવ્યા.
